Genesis A

                           I

0001    Us is riht micel     ðæt we rodera weard,
0002    wereda wuldorcining,     wordum herigen,
0003    modum lufien.     he is mægna sped,
0004    heafod ealra     heahgesceafta,
0005    frea ælmihtig.     næs him fruma æfre,
0006    or geworden     ne nu ende cymþ
0007    ecean drihtnes     ac he bið a rice
0008    ofer heofenstolas     heagum þrymmum.
0009    soðfæst and swiðfeorm     sweglbosmas heold
0010    þa wæron gesette     wide and side
0011    þurh geweald godes     wuldres bearnum,
0012    gasta weardum.     hæfdon gleam and dream
0013    and heora ordfruman     engla þreatas,
0014    beorhte blisse.     wæs heora blæd micel.
0015    þegnas þrymfæste     þeoden heredon,
0016    sægdon lustum lof,     heora liffrean
0017    demdon: drihtenes     dugeþum wæron
0018    swiðe gesælige.     synna ne cuþon,
0019    firena fremman     ac hie on friðe lifdon
0020    ece mid heora aldor.     elles ne ongunnon
0021    ræran on roderum     nymþe riht and soþ
0022    ær_ðon engla weard     for oferhygde
0023    dæl on gedwilde.     noldan dreogan leng
0024    heora selfra ræd     ac hie of siblufan
0025    godes ahwurfon.     hæfdon gielp micel
0026    þæt hie wið drihtne     dælan meahton
0027    wuldorfæstan wic     werodes þrymme,
0028    sid and swegltorht.     him þær sar gelamp,
0029    æfst and oferhygd     and þæs engles mod
0030    þe þone unræd ongan     ærest fremman,
0031    wefan and weccean.     þa he worde cwæð,
0032    niþes ofþyrsted,     þæt he on norðdæle
0033    ham and heahsetl     heofena rices
0034    agan wolde.     þa wearð yrre god
0035    and þam werode wrað     þe he ær wurðode
0036    wlite and wuldre.     sceop þam werlogan
0037    wræclicne ham     weorce to leane,
0038    helleheafas,     hearde niðas.
0039    heht þæt witehus     wræcna bidan,
0040    deop, dreama leas     drihten ure,
0041    gasta weardas,     þa he hit geare wiste,
0042    synnihte beseald,     susle geinnod,
0043    geondfolen fyre     and færcyle,
0044    rece and reade lege.     heht þa geond þæt rædlease hof
0045    weaxan witebrogan.     hæfdon hie wrohtgeteme
0046    grimme wið god gesomnod.     him þæs grim lean becom.
0047    cwædon þæt heo rice,     reðemode,
0048    agan woldan     and swa eaðe meahtan.
0049    him seo wen geleah     siððan waldend his,
0050    heofona heahcining,     honda arærde
0051    hehste wið þam herge.     ne mihton hygelease,
0052    mæne wið metode,     mægyn bryttigan
0053    Ac him se mæra     mod getwæfde,
0054    bælc forbigde.     þa he gebolgen wearð,
0055    besloh synsceaþan     sigore and gewealde,
0056    dome and dugeðe     and dreame benam
0057    his feond, friðo     and gefean ealle,
0058    torhte tire,     and his torn gewræc
0059    on gesacum swiðe     selfes mihtum
0060    strengum stiepe.     hæfde styrne mod
0061    gegremed grymme,     grap on wraðe
0062    faum folmum     and him on fæðm gebræc
0063    yr’ on mode.     æðele bescyrede
0064    his wiðerbrecan     wuldorgestealdum.
0065    Sceop þa and scyrede     scyppend ure
0066    oferhidig cyn     engla of heofnum,
0067    wærleas werod.     waldend sende
0068    laðwendne here     on langne sið,
0069    geomre gastas.     wæs him gylp forod,
0070    beot forborsten     and forbiged þrym,
0071    wlite gewemmed.     heo on wrace syððan
0072    seomodon swearte,     siðe ne þorfton
0073    hlude hlihhan     ac heo helltregum
0074    werige wunodon     and wean cuðon,
0075    sar and sorge,     susl þrowedon
0076    þystrum beþeahte,     þearl æfterlean
0077    þæs þe heo ongunnon     wið gode winnan.
0078    þa wæs soð swa ær     sibb on heofnum,
0079    fægre freoþoþeawas     frea eallum leof,
0080    þeoden his þegnum.     þrymmas weoxon
0081    duguða mid drihtne     dreamhæbbendra.

                           II

0082    Wæron þa gesome     þa þe swegl buan,
0083    wuldres eðel.     wroht wæs asprungen,
0084    oht mid englum     and orlegnið
0085    siððan herewosan     heofon ofgæfon,
0086    leohte belorene.     him on laste setl
0087    wuldorspedum welig     wide stodan
0088    gifum growende     on godes rice,
0089    beorht and geblædfæst,     buendra leas,
0090    siððan wræcstowe     werige gastas
0091    under hearmlocan     heane geforan.
0092    þa þeahtode     þeoden ure
0093    modgeþonce,     hu he þa mæran gesceaft,
0094    eðelstaðolas,     eft gesette,
0095    swegltorhtan seld     selran werode
0096    þa hie gielpsceaþan     ofgifen hæfdon
0097    heah on heofenum.     forþam halig god
0098    under roderas feng     ricum mihtum
0099    wolde þæt him eorðe     and uproder
0100    and sidwæter     geseted wurde,
0101    woruldgesceafte     on wraðra gield
0102    þara þe, forhealdene,     of hleo sende.
0103    Ne wæs her þa giet     nymþe heolstersceado
0104    wiht geworden     ac þes wida grund
0105    stod deop and dim,     drihtne fremde,
0106    idel and unnyt.     on þone eagum wlat
0107    stiðfrihþ cining     and þa stowe beheold,
0108    dreama lease,     geseah deorc gesweorc
0109    semian sinnihte     sweart under roderum,
0110    wonn and weste,     oð þæt þeos woruldgesceaft
0111    þurh word gewearð     wuldorcyninges.
0112    her ærest gesceop     ece drihten,
0113    helm eallwihta,     heofon and eorðan,
0114    rodor arærde     and þis rume land
0115    gestaþelode     strangum mihtum,
0116    frea ælmihtig.     folde wæs þa gyta
0117    græsungrene.     garsecg þeahte
0118    sweart synnihte     side and wide,
0119    wonne wægas.     þa wæs wuldortorht
0120    heofonweardes gast     ofer holm boren
0121    miclum spedum.     metod engla heht,
0122    lifes brytta,     leoht forð cuman
0123    ofer rumne grund.     raþe wæs gefylled
0124    heahcininges hæs.     him wæs halig leoht
0125    ofer westenne     swa se wyrhta bebead.
0126    þa gesundrode     sigora waldend
0127    ofer laguflode     leoht wið þeostrum,
0128    sceade wið sciman.     sceop þa bam naman
0129    lifes brytta.     leoht wæs ærest
0130    þurh drihtnes word     dæg genemned,
0131    wlitebeorhte gesceaft.     wel licode
0132    frean æt frymðe     forþbæro tid,
0133    dæg æresta.     geseah deorc sceado
0134    sweart swiðrian     geond sidne grund.

                           III

0135    Þa seo tid gewat     ofer tiber sceacan
0136    middangeardes.     metod æfter sceaf
0137    scirum sciman,     scippend ure,
0138    æfen ærest.     him arn on last,
0139    þrang þystre genip     þam þe se þeoden self
0140    sceop nihte naman.     nergend ure
0141    hie gesundrode.     siððan æfre
0142    drugon and dydon     drihtnes willan,
0143    ece ofer eorðan.     ða com oðer dæg,
0144    leoht æfter þeostrum.     heht þa lifes weard
0145    on mereflode     middum weorðan
0146    hyhtlic heofontimber.     holmas dælde
0147    waldend ure     and geworhte þa
0148    roderas fæsten.     þæt se rica ahof
0149    up from eorðan     þurh his agen word,
0150    frea ælmihtig.     flod wæs adæled
0151    under heahrodore     halgum mihtum,
0152    wæter of wætrum     þam þe wuniað gyt
0153    under fæstenne     folca hrofes.
0154    þa com ofer foldan     fus siðian
0155    mære mergen þridda.     næron metode ða gyta
0156    widlond ne wegas nytte     ac stod bewrigen fæste
0157    folde mid flode.     frea engla heht
0158    þurh his word wesan     wæter gemæne
0159    þa nu under roderum     heora ryne healdað,
0160    stowe gestefnde.     ða stod hraðe
0161    holm under heofonum,     swa se halga bebead,
0162    sid ætsomne     ða gesundrod wæs
0163    lago wið lande.     geseah þa lifes weard
0164    drige stowe,     dugoða hyrde,
0165    wide æteowde     þa se wuldorcyning
0166    eorðan nemde.     gesette yðum heora
0167    onrihtne ryne,     rumum flode
0168    and gefeterode ...    

                           IV

0169    ne þuhte þa gerysne     rodora wearde
0170    þæt adam leng     ana wære
0171    neorxnawonges     niwre gesceafte
0172    hyrde and healdend.     forþon him heahcyning,
0173    frea ælmihtig     fultum tiode
0174    wif, aweahte     and þa wraðe sealde,
0175    lifes leohtfruma,     leofum rince.
0176    he þæt andweorc     of adames
0177    lice aleoðode     and him listum ateah
0178    rib of sidan.     he wæs reste fæst
0179    and softe swæf,     sar ne wiste,
0180    earfoða dæl     ne þær ænig com
0181    blod of benne     ac him brego engla
0182    of lice ateah     liodende ban,
0183    wer unwundod.     of þam worhte god
0184    freolice fæmnan,     feorh in gedyde,
0185    ece saula.     heo wæron englum gelice.
0186    þa wæs adames bryd    
0187    gaste gegearwod.     hie on geogoðe bu
0188    wlitebeorht wæron     on woruld cenned
0189    meotodes mihtum.     man ne cuðon
0190    don ne dreogan     ac him drihtnes wæs
0191    bam on breostum     byrnende lufu.
0192    þa gebletsode     bliðheort cyning,
0193    metod alwihta     monna cynnes
0194    ða forman twa,     fæder and moder,
0195    wif and wæpned.     he þa worde cwæð:
0196    “ Temað nu and wexað,     tudre fyllað
0197    eorðan ælgrene     incre cynne,
0198    sunum and dohtrum.     Inc sceal sealt wæter
0199    wunian on gewealde     and eall worulde gesceaft.
0200    brucað blæddaga     and brimhlæste
0201    and heofonfugla.     Inc is halig feoh
0202    and wilde deor     on geweald geseald
0203    and lifigende     ða ðe land tredað,
0204    feorheaceno cynn     ða ðe flod wecceð
0205    geond hronrade.     Inc hyrað eall.” . . . . .
0206    þa sceawode     scyppend ure
0207    his weorca wlite     and his wæstma blæd
0208    niwra gesceafta.     neorxnawong stod
0209    god and gastlic,     gifena gefylled
0210    fremum forðweardum.     fægere leohte
0211    þæt liðe land     lago yrnende,
0212    wylleburne.     nalles wolcnu ða giet
0213    ofer rumne grund     regnas bæron,
0214    wann mid winde     hwæðre wæstmum stod
0215    folde gefrætwod.     heoldon forðryne
0216    eastreamas heora     æðele feower
0217    of þam niwan     neorxnawonge.
0218    þa wæron adælte     drihtnes mihtum
0219    ealle of anum     þa he þas eorðan gesceop
0220    wætre wlitebeorhtum     and on woruld sende.
0221    þæne hatað ylde,     eorðbuende,
0222    fison folcweras     se foldan dæl
0223    brade bebugeð     beorhtum streamum,
0224    hebeleat, utan.     on þære eðyltyrf
0225    niððas findað     nean and feorran
0226    gold and gymcynn,     gumþeoda bearn,
0227    ða selestan     þæs þe us secgað bec.
0228    þonne seo æftre     ethiopia
0229    land and liodgeard     beligeð uton
0230    ginne rice     þære is geon noma.
0231    þridda is tigris.     seo wið þeodscipe,
0232    ea inflede,     assiriæ belið.
0233    Swilce is seo feorðe     þa nu geond folc monig
0234    weras eufraten     wide nemnað.

                           XIV

0852    þa com feran     frea ælmihtig
0853    ofer midne dæg,     mære þeoden,
0854    on neorxnawang     neode sine.
0855    wolde neosian     nergend usser,
0856    bilwit fæder,     hwæt his bearn dyde.
0857    wiste forworhte     þa he ær wlite sealde.
0858    gewitan him þa gangan     geomermode
0859    under beamsceade,     blæde bereafod.
0860    hyddon hie on heolstre     þa hie halig word
0861    drihtnes gehyrdon     and ondredon him
0862    þa sona ongann     swegles aldor
0863    weard ahsian     woruldgesceafta.
0864    het him recene to     rice þeoden
0865    his sunu gangan.     him þa sylfa oncwæð,
0866    hean hleoðrade     hrægles þearfa:
0867    “ Ic wreo me her     wæda leasne,
0868    liffrea min,     leafum þecce.
0869    scyldfull mine,     sceaðen, is me sare
0870    frecne on ferhðe,     ne dear nu gan
0871    for ðe andweardne.     ic eom eall eall nacod.”

                           XV

0872    Him ða ædre god     andswarede:
0873    “ Saga me þæt, sunu min,     for hwon secest ðu
0874    sceade sceomiende?     þu sceonde æt me
0875    furðum anfenge,     ac gefean eallum
0876    for hwon wast þu wean     and wrihst sceome,
0877    gesyhst sorge,     and þin sylf þecest,
0878    lic mid leafum,     sagast lifceare
0879    hean hygegeomor     þæt þe sie hrægles þearf
0880    nymþe ðu æppel     ænne byrgde
0881    of ðam wudubeame     þe ic þe wordum forbead?”
0882    him þa adam eft     andswarode:
0883    “ me ða blæda on hand     bryd gesealde,
0884    freolucu fæmne,     freadrihten min
0885    ðe ic þe on teonan geþah.     nu ic þæs tacen wege,
0886    sweotol on me selfum.     wat ic sorga ðy ma.”
0887    Ða ðæs euan frægn     ælmihtig god:
0888    “ hwæt druge þu, dohtor,     dugeþa genohra
0889    niwra gesceafta     neorxnawanges
0890    growendra gifa     þa þu gitsiende
0891    on beam gripe,     blæda name
0892    on treowes telgum     and me on teonan
0893    æte þa unfreme?     adame sealdest
0894    wæstme þa inc wæron     wordum minum
0895    fæste forbodene.”     him þa freolecu mæg,
0896    ides æwiscmod,     andswarode:
0897    “ Me nædre beswac     and me neodlice
0898    to forsceape scyhte     and to scyldfrece,
0899    fah wyrm þurh fægir word     oð þæt ic fracoðlice
0900    feondræs gefremede,     fæhðe geworhte
0901    and þa reafode     swa hit riht ne wæs
0902    beam on bearwe     and þa blæda æt.”
0903    þa nædran sceop     nergend usser,
0904    frea ælmihtig,     fagum wyrme
0905    wide siðas     and þa worde cwæð:
0906    “ þu scealt wideferhð,     werg, þinum breostum
0907    bearme, tredan     brade eorðan,
0908    faran feðeleas     þenden þe feorh wunað,
0909    gast on innan.     þu scealt greot etan
0910    þine lifdagas     swa þu laðlice
0911    wrohte onstealdest     þe þæt wif feoð,
0912    hatað under heofnum     and þin heafod tredeð
0913    fah mid fotum sinum.     þu scealt fiersna sætan
0914    tohtan niwre.     tuddor bið gemæne
0915    incrum orlegnið     a þenden standeð
0916    woruld under wolcnum.     nu þu wast and canst,
0917    lað leodsceaða,     hu þu lifian scealt.”

                           XVI

0918    Ða to euan god     yrringa spræc:
0919    “ wend þe from wynne.     þu scealt wæpnedmen
0920    wesan on gewealde     mid weres egsan
0921    hearde genearwad,     hean þrowian
0922    þinra dæda gedwild,     deaðes bidan
0923    and þurh wop and heaf     on woruld cennan
0924    þurh sar micel     sunu and dohtor.”
0925    Abead eac adame     ece drihten,
0926    lifes leohtfruma,     lað ærende:
0927    “ þu scealt oðerne     eðel secean,
0928    wynleasran wic,     and on wræc hweorfan
0929    nacod niedwædla     neorxnawanges,
0930    dugeðum bedæled.     þe is gedal witod
0931    lices and sawle.     hwæt, þu laðlice
0932    wrohte onstealdest.     forþon þu winnan scealt
0933    and on eorðan þe     þine andlifne
0934    selfa geræcan,     wegan swatighleor
0935    þinne hlaf etan     þenden þu her leofast
0936    oð þæt þe to heortan     hearde gripeð
0937    adl unliðe     þe þu on æple ær
0938    selfa forswulge.     forþon þu sweltan scealt.”
0939    Hwæt, we nu gehyrað     hwær us hearmstafas
0940    wraðe onwocan     and woruldyrmðo.
0941    hie þa wuldres weard     wædum gyrede,
0942    scyppend usser,     het heora sceome þeccan
0943    frea frumhrægle.     het hie from hweorfan
0944    neorxnawange     on nearore lif.
0945    him on laste beleac     liðsa and wynna
0946    hihtfulne ham     halig engel
0947    be frean hæse     fyrene sweorde.
0948    ne mæg þær inwitfull     ænig geferan
0949    womscyldig mon     ac se weard hafað
0950    miht and strengðo.     se þæt mære lif,
0951    dugeðum deore,     drihtne healdeð.
0952    No hwæðre ælmihtig     ealra wolde
0953    adame and euan     arna ofteon,
0954    fæder æt frymðe     þeah þe he him from swice
0955    Ac he him to frofre let     hwæðere forð wesan
0956    hyrstedne hrof     halgum tunglum
0957    and him grundwelan     ginne sealde.
0958    het þam sinhiwum     sæs and eorðan
0959    tuddorteondra     teohha gehwilcre
0960    to woruldnytte     wæstmas fedan.
0961    Gesæton þa æfter synne     sorgfulre land,
0962    eard and eðyl,     unspedigran
0963    fremena gehwilcre     þonne se frumstol wæs
0964    þe hie æfter dæde     of adrifen wurdon.
0965    Ongunnon hie þa     be godes hæse
0966    bearn astrienan,     swa him metod bebead.
0967    Adames and euan     aforan wæron
0968    freolicu twa     frumbearn cenned,
0969    cain and abel.     us cyðað bec
0970    hu þa dædfruman     dugeþa stryndon,
0971    welan and wiste,     willgebroðor.
0972    oðer his to eorðan     elnes tilode.
0973    se wæs ærboren.     oðer æhte heold
0974    fæder on fultum     oð þæt forð gewat
0975    dægrimes worn.     hie þa drihtne lac
0976    begen brohton.     brego engla beseah
0977    on abeles gield     eagum sinum.
0978    cyning eallwihta,     caines ne wolde
0979    tiber sceawian.     þæt wæs torn were
0980    hefig æt heortan.     hygewælm asteah
0981    beorne on breostum,     blatende nið,
0982    yrre for æfstum.     he þa unræden
0983    folmum gefremede,     freomæg ofsloh,
0984    broðor sinne     and his blod ageat,
0985    cain abeles.     cwealmdreore swealh
0986    þæs middangeard,     monnes swate,
0987    æfter wælswenge.     wea wæs aræred,
0988    tregena tuddor.     of ðam twige siððan
0989    ludon laðwende     leng swa swiðor
0990    reðe wæstme.     ræhton wide
0991    geond werþeoda     wrohtes telgan.
0992    hrinon hearmtanas     hearde and sare
0993    drihta bearnum.     doð gieta swa.
0994    Of þam brad blado     bealwa gehwilces
0995    sprytan ongunnon.     we þæt spell magon,
0996    wælgrimme wyrd,     wope cwiðan,
0997    nales holunge     Ac us hearde sceod
0998    freolecu fæmne     þurh forman gylt
0999    þe wið metod æfre     men gefremeden,
1000    eorðbuende     siððan adam wearð
1001    of godes muðe     gaste eacen.

                           XVII

1002    Ða worde frægn     wuldres aldor
1003    cain hwær abel     eorðan wære.
1004    Him ða se cystleasa     cwealmes wyrhta
1005    ædre æfter þon     andswarode:
1006    “ ne can ic abeles     or ne fore,
1007    hleomæges sið.     ne ic hyrde wæs
1008    broðer mines.”     him þa brego engla,
1009    godspedig gast,     gean þingade:
1010    “ hwæt befealdest þu     folmum þinum
1011    wraðum on wælbedd     wærfæstne rinc,
1012    broðor þinne,     and his blod to me
1013    cleopað and cigeð?     þu þæs cwealmes scealt
1014    wite winnan     and on wræc hweorfan,
1015    awyrged to widan aldre.     ne seleð þe wæstmas eorðe
1016    wlitige to woruldnytte     ac heo wældreore swealh
1017    halge of handum þinum.     forþon heo þe hroðra oftihð,
1018    glæmes grene folde.     þu scealt geomor hweorfan,
1019    arleas of earde þinum     swa þu abele wurde
1020    to feorhbanan.     forþon þu flema scealt
1021    widlast wrecan,     winemagum lað.”
1022    Him þa ædre cain     andswarode:
1023    “ Ne þearf ic ænigre     are wenan
1024    on woruldrice     ac ic forworht hæbbe,
1025    heofona heahcyning,     hyldo þine,
1026    lufan and freode.     forþon ic lastas sceal
1027    wean on wenum     wide lecgan.
1028    hwonne me gemitte     manscyldigne
1029    se me feor oððe neah     fæhðe gemonige
1030    broðorcwealmes.     ic his blod ageat,
1031    dreor on eorðan.     þu to dæge þissum
1032    ademest me fram duguðe     and adrifest from
1033    earde minum.     me to aldorbanan
1034    weorðeð wraðra sum.     ic awyrged sceal,
1035    þeoden, of gesyhðe     þinre hweorfan.”
1036    Him þa selfa oncwæð     sigora drihten:
1037    “ ne þearft ðu þe ondrædan     deaðes brogan,
1038    feorhcwealm nu giet     þeah þu from scyle
1039    freomagum feor     fah gewitan.
1040    gif þe monna hwelc     mundum sinum
1041    aldre beneoteð     hine on cymeð
1042    æfter þære synne     seofonfeald wracu,
1043    wite æfter weorce.”     hine waldend on,
1044    tirfæst metod,     tacen sette,
1045    freoðobeacen, frea,     þy læs hine feonda hwilc
1046    mid guðþræce     gretan dorste
1047    feorran oððe nean.     heht þa from hweorfan
1048    meder and magum     manscyldigne,
1049    cnosle sinum.     him þa cain gewat
1050    gongan geomormod     gode of gesyhðe,
1051    wineleas wrecca,     and him þa wic geceas
1052    eastlandum on,     eðelstowe
1053    fædergeardum feor     þær him freolecu mæg,
1054    ides æfter æðelum     eaforan fedde.
1055    Se æresta wæs     enos haten,
1056    frumbearn caines,     siððan ongon
1057    mid þam cneomagum     ceastre timbran.
1058    þæt wæs under wolcnum     weallfæstenna
1059    ærest ealra     þara þe æðelingas,
1060    sweordberende,     settan heton.
1061    þanon his eaforan     ærest wocan,
1062    bearn from bryde,     on þam burhstede.
1063    Se yldesta wæs     iared haten,
1064    sunu enoses.     siððan wocan
1065    þa þæs cynnes     cneowrim icton,
1066    mægburg caines.     malalehel wæs
1067    æfter iarede     yrfes hyrde
1068    fæder on laste     oð þæt he forð gewat.
1069    Siððan mathusal     magum dælde,
1070    bearn æfter bearne     broðrum sinum,
1071    æðelinga gestreon     oð þæt aldorgedal
1072    frod fyrndagum     fremman sceolde,
1073    lif oflætan.     lameh onfeng
1074    æfter fæder dæge     fletgestealdum,
1075    botlgestreonum.     him bryda twa,
1076    idesa on eðle,     eaforan feddon,
1077    ada and sella.     þara anum wæs
1078    iabal noma.     se þurh gleawne geþanc
1079    herbuendra     hearpan ærest
1080    handum sinum     hlyn awehte,
1081    swinsigende sweg,     sunu lamehes.

                           XVIII

1082    Swylce on ðære mægðe     maga wæs haten
1083    on þa ilcan tid     tubalcain.
1084    se þurh snytro sped     smiðcræftega wæs
1085    and þurh modes gemynd     monna ærest,
1086    sunu lamehes,     sulhgeweorces
1087    fruma wæs ofer foldan,     siððan folca bearn
1088    æres cuðon     and isernes,
1089    burhsittende,     brucan wide.
1090    þa his wifum twæm     wordum sægde
1091    lameh seolfa,     leofum gebeddum,
1092    adan and sellan,     unarlic spel:
1093    “ ic on morðor ofsloh     minra sumne
1094    hyldemaga,     honda gewemde
1095    on caines     cwealme mine,
1096    fylde mid folmum     fæder enoses,
1097    ordbanan abeles,     eorðan sealde
1098    wældreor weres,     wat ic gearwe
1099    þæt þam lichryre     on last cymeð
1100    soðcyninges     seofonfeald wracu
1101    micel æfter mane.     min sceal swiðor
1102    mid grimme gryre     golden wurðan
1103    fyll and feorhcwealm     þonne ic forð scio.”
1104    þa wearð adame     on abeles gyld
1105    eafora on eðle     oþer feded,
1106    soðfæst sunu,     þam wæs seth noma.
1107    se wæs eadig     and his yldrum ðah
1108    freolic to frofre,     fæder and meder,
1109    adames and euan,     wæs abeles gield
1110    on woruldrice.     þa word acwæð
1111    ord moncynnes:     “ me ece sealde
1112    sunu selfa,     sigora waldend,
1113    lifes aldor     on leofes stæl
1114    þæs þe cain ofsloh     and me cearsorge
1115    mid þys magotimbre     of mode asceaf
1116    þeoden usser.     him þæs þanc sie.”
1117    Adam hæfde     þa he eft ongan
1118    him to eðulstæfe     oðres strienan
1119    bearnes be bryde,     beorn ellenrof,
1120    þrittig and hundteontig     þisses lifes
1121    wintra on worulde.     us gewritu secgað
1122    þæt her eahtahund     iecte siððan
1123    mægðum and mæcgum     mægburg sine.
1124    adam on eorðan     ealra hæfde
1125    nigenhund wintra    
1126    and þrittig eac     þa he þas woruld
1127    þurh gastgedal     ofgyfan sceolde.
1128    him on laste seth     leof weardode,
1129    eafora æfter yldrum,     eþelstol heold,
1130    and wif begeat.     wintra hæfde
1131    fif and hundteontig     þa heo furðum ongan
1132    his mægburge     men geicean
1133    sunum and dohtrum.     sedes eafora
1134    se yldesta wæs     enos haten.
1135    se nemde god     niðþa bearna
1136    ærest ealra     siððan adam stop
1137    on grene græs,     gaste geweorðad.
1138    Seth wæs gesælig.     siððan strynde
1139    seofon winter her     suna and dohtra
1140    ond eahtahund.     ealra hæfde
1141    twelf and nigonhund     þa seo tid gewearð
1142    þæt he friðgedal     fremman sceolde.
1143    him æfter heold     þa he of worulde gewat
1144    enos yrfe     siððan eorðe swealh
1145    sædberendes     sethes lice.
1146    he wæs leof gode     and lifde her
1147    wintra hundnigontig     ær he be wife her
1148    þurh gebedscipe     bearn astrynde.
1149    him þa cenned wearð     cainan ærest
1150    eafora on eðle.     siððan eahtahund
1151    and fiftyno     on friðo drihtnes
1152    gleawferhð hæleð     geogoðe strynde,
1153    suna and dohtra.     swealt þa he hæfde,
1154    frod fyrnwita,     fif and nigonhund.
1155    þære cneorisse     wæs cainan siððan
1156    æfter enose     aldordema,
1157    weard and wisa.     wintra hæfde
1158    efne hundseofontig     ær him sunu woce.
1159    þa wearð on eðle     eafora feded,
1160    mago cainanes,     malalehel wæs haten.
1161    siððan eahtahund     æðelinga rim
1162    and feowertig eac     feorum geicte.
1163    enoses sunu     ealra nigonhund
1164    wintra hæfde     þa he woruld ofgeaf
1165    and tyne eac     þa his tiddæge
1166    under rodera rum     rim wæs gefylled.

                           XIX

1167    Him on laste heold     land and yrfe
1168    malalehel     siððan missera worn.
1169    se frumgara     fif and sixtig
1170    wintra hæfde     þa he be wife ongann
1171    bearna strynan.     him bryd sunu,
1172    meowle to monnum brohte.     se maga wæs
1173    on his mægðe,     mine gefræge,
1174    guma on geogoðe     iared haten.
1175    lifde siððan     and lissa breac
1176    malalehel lange     mondreama her,
1177    woruldgestreona,     wintra hæfde
1178    fif and hundnigontig,     þa he forð gewat
1179    and eahtahund.     eaforan læfde
1180    land and leodweard.     longe siððan
1181    geared gumum     gold brittade.
1182    se eorl wæs æðele,     æfæst hæleð
1183    and se frumgar     his freomagum leof.
1184    fif and hundteontig     on fyore lifde
1185    wintra gebidenra     on woruldrice
1186    and syxtig eac     þa seo sæl gewearð
1187    þæt his wif sunu     on woruld brohte.
1188    se eafora wæs     enoc haten,
1189    freolic frumbearn.     fæder her þa gyt
1190    his cynnes forð     cneorim icte
1191    eafora eahtahund.     ealra hæfde
1192    fif and syxtig,     þa he forð gewat
1193    and nigonhund eac     nihtgerimes,
1194    wine frod wintres     þa he þas woruld ofgeaf
1195    Ond geared þa     gleawum læfde
1196    land and leodweard,     leofum rince.
1197    enoch siððan     ealdordom ahof,
1198    freoðosped folces wisa,     nalles feallan let
1199    dom and drihtscipe    
1200    þenden he hyrde wæs     heafodmaga,
1201    breac blæddaga,     bearna strynde
1202    þreohund wintra.     him wæs þeoden hold,
1203    rodera waldend.     se rinc heonon
1204    on lichoman     lisse sohte,
1205    drihtnes duguðe,     nales deaðe swealt
1206    middangeardes     swa her men doþ
1207    geonge and ealde     þonne him god heora
1208    æhta and ætwist     eorðan gestreona
1209    on genimeð     and heora aldor somed.
1210    Ac he cwic gewat     mid cyning engla
1211    of þyssum lænan     life, frean,
1212    on þam gearwum     þe his gast onfeng
1213    ær hine to monnum     modor brohte.
1214    he þam yldestan     eaforan læfde
1215    folc, frumbearne.     fif and syxtig
1216    wintra hæfde     þa he woruld ofgeaf
1217    and eac þreohund.     þrage siððan
1218    mathusal heold     maga yrfe.
1219    se on lichoman     lengest þisse
1220    worulddreama breac,     worn gestrynde
1221    ær his swyltdæge     suna and dohtra.
1222    hæfde frod hæle     þa he from sceolde
1223    niþþum hweorfan     nigonhund wintra
1224    and hundseofontig to.     sunu æfter heold,
1225    lamech, leodgeard     lange siððan,
1226    woruld bryttade.     wintra hæfde
1227    twa and hundteontig     þa seo tid gewearð
1228    þæt se eorl ongan     æðele cennan,
1229    sunu and dohtor.     siððan lifde
1230    fif and hundnigontig,     frea, moniges breac
1231    wintra under wolcnum,     werodes aldor,
1232    fifhund eac heold     þæt folc teala,
1233    bearna strynde.     him byras wocan
1234    eafora and idesa.     he þone yldestan
1235    noæ nemde     se niððum ær
1236    land bryttade     siððan lamech gewat.
1237    hæfde æðelinga     aldorwisa
1238    fifhund wintra     þa he furðum ongan
1239    bearna strynan     þæs þe bec cweðaþ.
1240    Sem wæs haten     sunu noes
1241    se yldesta,     oðer cham,
1242    þridda iafeth.     þeoda tymdon
1243    rume under roderum,     rim miclade
1244    monna mægðe     geond middangeard
1245    sunum and dohtrum.     Ða giet wæs sethes cynn,
1246    leofes leodfruman     on lufan swiðe
1247    drihtne dyre     and domeadig

                           XX

1248    oð þæt bearn godes     bryda ongunnon
1249    on caines     cynne secan
1250    wergum folce     and him þær wif curon
1251    ofer metodes est     monna eaforan,
1252    scyldfulra mægð     scyne and fægere.
1253    þa reordade     rodora waldend
1254    wrað moncynne     and þa worde cwæð:
1255    “ Ne syndon me on ferhðe freo     from gewitene
1256    cneorisn caines,     ac me þæt cynn hafað
1257    sare abolgen.     nu me sethes bearn
1258    torn niwiað     and him to nimað
1259    mægeð to gemæccum     minra feonda
1260    þær wifa wlite     onwod grome,
1261    idesa ansien     and ece feond,
1262    folcdriht wera     þa ær on friðe wæron.”
1263    siððan hundtwelftig     geteled rime
1264    wintra on worulde     wræce bisegodon
1265    fæge þeoda     hwonne frea wolde
1266    on wærlogan     wite settan
1267    and on deað slean     dædum scyldige
1268    gigantmæcgas,     gode unleofe,
1269    micle mansceaðan,     metode laðe.
1270    þa geseah selfa     sigoro waldend
1271    hwæt wæs monna     manes on eorðan
1272    and þæt hie wæron     womma ðriste,
1273    inwitfulle     he þæt unfægere
1274    wera cneorissum     gewrecan þohte,
1275    forgripan gumcynne     grimme and sare
1276    heardum mihtum.     hreaw hine swiðe
1277    þæt he folcmægþa     fruman aweahte,
1278    æðelinga ord     þa he adam sceop,
1279    cwæð þæt he wolde     for wera synnum
1280    eall aæðan     þæt on eorðan wæs,
1281    forleosan lica gehwilc     þara þe lifes gast
1282    fæðmum þeahte.     eall þæt frea wolde
1283    on ðære toweardan     tide acwellan
1284    þe þa nealæhte     niðða bearnum.
1285    Noe wæs god,     nergende leof,
1286    swiðe gesælig,     sunu lameches,
1287    domfæst and gedefe.     drihten wiste
1288    þæt þæs æðelinges     ellen dohte
1289    breostgehygdum.     forðon him brego sægde,
1290    halig æt hleoðre,     helm allwihta,
1291    hwæt he fah werum     fremman wolde.
1292    geseah unrihte     eorðan fulle,
1293    side sælwongas     synnum gehladene,
1294    widlum gewemde.     þa waldend spræc,
1295    nergend usser     and to noe cwæð:
1296    “ Ic wille mid flode     folc acwellan
1297    and cynna gehwilc     cucra wuhta
1298    þara þe lyft and flod     lædað and fedað,
1299    feoh and fuglas.     þu scealt frið habban
1300    mid sunum þinum,     ðonne sweart wæter,
1301    wonne wælstreamas     werodum swelgað
1302    sceaðum scyldfullum.     ongyn þe scip wyrcan,
1303    merehus micel.     on þam þu monegum scealt
1304    reste geryman     and rihte setl
1305    ælcum æfter agenum     eorðan tudre.
1306    gescype scylfan     on scipes bosme.
1307    þu þær fær gewyrc     fiftiges wid,
1308    ðrittiges heah     and þreohund lang
1309    elngemeta     and wið yða gewyrc
1310    gefeg fæste     þær sceal fæsl wesan
1311    cwiclifigendra     cynna gehwilces
1312    on þæt wudufæsten,     wocor gelæded
1313    eorðan tudres.     earc sceal þy mare.”
1314    Noe fremede     swa hine nergend heht,
1315    hyrde þam halgan     heofoncyninge,
1316    ongan ofostlice     þæt hof wyrcan,
1317    micle merecieste.     magum sægde
1318    þæt wæs þrealic þing     þeodum toweard,
1319    reðe wite.     hie ne rohton þæs.
1320    geseah þa ymb wintra worn     wærfæst metod
1321    geofonhusa mæst     gearo hlifigean,
1322    innan and utan     eorðan lime
1323    gefæstnod wið flode,     fær noes,
1324    þy selestan.     þæt is syndrig cynn.
1325    Symle bið þy heardra     þe hit hreoh wæter,
1326    swearte sæstreamas     swiðor beatað.

                           XXI

1327    Ða to Noe cwæð     nergend usser:
1328    “ ic þe þæs mine,     monna leofost,
1329    wære gesylle     þæt þu weg nimest
1330    and feora fæsl     þe þu ferian scealt
1331    geond deop wæter     dægrimes worn
1332    on lides bosme.     læd swa ic þe hate
1333    under earce bord     eaforan þine,
1334    frumgaran þry     and eower feower wif.
1335    Ond þu seofone genim     on þæt sundreced
1336    tudra gehwilces     geteled rimes
1337    þara þe to mete     mannum lifige
1338    and þara oðera     ælces twa.
1339    Swilce þu of eallum     eorðan wæstmum
1340    wiste under wægbord     werodum gelæde
1341    þam þe mid sceolon     mereflod nesan.
1342    fed freolice     feora wocre
1343    oð ic þære lafe     lagosiða eft
1344    reorde under roderum     ryman wille.
1345    Gewit þu nu mid hiwum     on þæt hof gangan
1346    gasta werode.     Ic þe godne wat,
1347    fæsthydigne.     þu eart freoðo wyrðe,
1348    ara mid eaforum.     ic on andwlitan
1349    nu ofor seofon niht     sigan læte
1350    wællregn ufan     widre eorðan.
1351    feowertig daga     fæhðe ic wille
1352    on weras stælan     and mid wægþreate
1353    æhta and agend     eall acwellan
1354    þa beutan beoð     earce bordum
1355    þonne sweart racu     stigan onginneð.”
1356    Him þa noe gewat     swa hine nergend het
1357    under earce bord     eaforan lædan,
1358    weras on wægþæl     and heora wif somed
1359    and eall þæt to fæsle     frea ælmihtig
1360    habban wolde,     under hrof gefor
1361    to heora ætgifan,     swa him ælmihtig
1362    weroda drihten     þurh his word abead.
1363    Him on hoh beleac     heofonrices weard
1364    merehuses muð     mundum sinum,
1365    sigora waldend,     and segnade
1366    earce innan     agenum spedum
1367    nergend usser.     Noe hæfde,
1368    sunu Lameches,     syxhund wintra
1369    þa he mid bearnum     under bord gestah,
1370    gleaw mid geogoðe,     be godes hæse,
1371    dugeðum dyrum.     drihten sende
1372    regn from roderum     and eac rume let
1373    willeburnan     on woruld þringan
1374    of ædra gehwære,     egorstreamas
1375    swearte swogan.     sæs up stigon
1376    ofer stæðweallas.     strang wæs and reðe
1377    se ðe wætrum weold,     wreah and þeahte
1378    manfæhðu bearn,     middangeardes,
1379    wonnan wæge,     wera eðelland;
1380    hof hergode,     hygeteonan wræc
1381    metod on monnum.     mere swiðe grap
1382    on fæge folc     feowertig daga,
1383    nihta oðer swilc.     nið wæs reðe,
1384    wællgrim werum.     wuldorcyninges
1385    yða wræcon     arleasra feorh
1386    of flæschoman.     flod ealle wreah,
1387    hreoh under heofonum     hea beorgas
1388    geond sidne grund     and on sund ahof
1389    earce from eorðan     and þa æðelo mid
1390    Þa segnade     selfa drihten,
1391    scyppend usser     þa he þæt scip beleac.
1392    Siððan wide rad     wolcnum under
1393    ofer holmes hrincg     hof seleste,
1394    for mid fearme.     fære ne moston
1395    wægliðendum     wætres brogan
1396    hæste hrinon     ac hie halig god
1397    ferede and nerede.     fiftena stod
1398    deop ofer dunum     sæ drenceflod
1399    monnes elna.     þæt is mæro wyrd.
1400    þam æt niehstan     wæs nan to gedale
1401    nymþe heo wæs ahafen     on þa hean lyft.
1402    þa se egorhere     eorðan tuddor
1403    eall acwealde     buton þæt earce bord
1404    heold heofona frea     þa hine halig god,
1405    ece upp forlet     ed monne
1406    streamum stigan,     stiðferhð cyning.

                           XXII

1407    Þa gemunde god     mereliðende,
1408    sigora waldend,     sunu lameches
1409    and ealle þa wocre     þe he wið wætre beleac,
1410    lifes leohtfruma,     on lides bosme.
1411    Gelædde þa wigend     weroda drihten
1412    worde ofer widland.     willflod ongan
1413    lytligan eft.     lago ebbade
1414    sweart under swegle.     hæfde soð metod
1415    eaforum egstream     eft gecyrred,
1416    torht ryne,     regn gestilled.
1417    for famig scip     fiftig and hundteontig
1418    nihta under roderum,     siððan nægledbord,
1419    fær seleste,     flod up ahof
1420    oðþæt rimgetæl     reðre þrage
1421    daga forð gewat.     ða on dunum gesæt
1422    heah mid hlæste     holmærna mæst,
1423    earc noes,     þe armenia
1424    hatene syndon.     þær se halga bad,
1425    sunu lameches,     soðra gehata
1426    lange þrage     hwonne him lifes weard,
1427    frea ælmihtig,     frecenra siða
1428    reste ageafe     þære he rume dreah
1429    þa hine on sunde     geond sidne grund
1430    wonne yða     wide bæron.
1431    holm wæs heononweard.     hæleð langode,
1432    wægliðende,     swilce wif heora
1433    hwonne hie of nearwe     ofer nægledbord
1434    ofer streamstaðe     stæppan mosten
1435    and of enge ut     æhta lædan.
1436    Þa fandode     forðweard scipes,
1437    hwæðer sincende     sæflod þa gyt
1438    wære under wolcnum.     let þa ymb worn daga
1439    þæs þe heah hlioðo     horde onfengon
1440    and æðelum eac     eorðan tudres
1441    sunu lameches     sweartne fleogan
1442    hrefn ofer heahflod     of huse ut.
1443    Noe tealde     þæt he on neod hine,
1444    gif he on þære lade     land ne funde,
1445    ofer sidwæter     secan wolde
1446    on wægþele.     eft him seo wen geleah
1447    ac se feond gespearn     fleotende hreaw.
1448    salwigfeðera     secan nolde.
1449    He þa ymb seofon niht     sweartum hrefne
1450    of earce forlet     æfter fleogan
1451    ofer heah wæter     haswe culufran
1452    on fandunga     hwæðer famig sæ
1453    deop þa gyta     dæl ænigne
1454    grenre eorðan     ofgifen hæfde.
1455    heo wide hire     willan sohte
1456    and rume fleah.     no hweðere reste fand
1457    þæt heo for flode     fotum ne meahte
1458    land gespornan     ne on leaf treowes
1459    steppan for streamum     ac wæron steap hleoðo
1460    bewrigen mid wætrum.     Gewat se wilda fugel
1461    on æfenne     earce secan
1462    ofer wonne wæg,     werig sigan
1463    hungri to handa     halgum rince.
1464    Ða wæs culufre eft     of cofan sended
1465    ymb wucan, wilde.     seo wide fleah
1466    oðþæt heo rumgal     reste stowe
1467    fægere funde     and þa fotum stop
1468    on beam hyre.     gefeah bliðemod
1469    þæs þe heo gesittan     swiðe werig
1470    on treowes telgum     torhtum moste.
1471    heo feðera onsceoc,     gewat fleogan eft
1472    mid lacum hire.     liðend brohte
1473    elebeames twig     an to handa,
1474    grene blædæ.     þa ongeat hraðe
1475    flotmonna frea     þæt wæs frofor cumen,
1476    earfoðsiða bot.     Þa gyt se eadega wer
1477    ymb wucan þriddan     wilde culufran
1478    ane sende.     seo eft ne com
1479    to lide fleogan     ac heo land begeat,
1480    grene bearwas.     nolde gladu æfre
1481    under salwedbord     syððan ætywan
1482    on þellfæstenne     þa hire þearf ne wæs.

                           XXIII

1483    Þa to Noe spræc     nergend usser,
1484    heofonrices weard,     halgan reorde:
1485    “ þe is eðelstol     eft gerymed,
1486    lisse on lande,     lagosiða rest
1487    fæger on foldan.     gewit on freðo gangan
1488    ut of earce     and on eorðan bearm
1489    of þam hean hofe     hiwan læd þu
1490    and ealle þa wocre     þe ic wægþrea
1491    on hliðe nerede     þenden lago hæfde,
1492    þrymme geþeahte,     þriddan eðyl.”
1493    He fremede swa     and frean hyrde,
1494    stah ofer streamweall     swa him seo stefn bebead
1495    lustum miclum     and alædde þa
1496    of wægþele     wraðra lafe.
1497    þa noe ongan     nergende lac,
1498    rædfæst, reðran,     and recene genam
1499    on eallum dæl     æhtum sinum
1500    ðam ðe him to dugeðum     drihten sealde,
1501    gleaw to þam gielde     and þa gode selfum
1502    torhtmod hæle     tiber onsægde,
1503    cyninge engla.     huru cuð dyde
1504    nergend usser     þa he noe
1505    gebletsade     and his bearn somed
1506    þæt he þæt gyld on þanc     agifen hæfde
1507    and on geogoðhade     godum dædum
1508    ær geearnod.     þa him ealra wæs
1509    ara este     ælmihtig god,
1510    domfæst dugeþa,     þa gyt drihten cwæð,
1511    wuldres aldor     word to noe:
1512    “ Tymað nu and tiedrað,     tires brucað,
1513    mid gefean fryðo,     fyllað eorðan,
1514    eall geiceað.     eow is eðelstol,
1515    holmes hlæst     and heofonfuglas
1516    and wildu deor     on geweald geseald,
1517    eorðe ælgrene     and eacen feoh.
1518    næfre ge mid blode     beodgereordu
1519    unarlice     eowre þicgeað,
1520    besmiten mid synne     sawldreore.
1521    ælc hine selfa     ærest begrindeð
1522    gastes dugeðum     þæra þe mid gares orde
1523    oðrum aldor oðþringeð.     ne ðearf he þy edleane gefeon
1524    modgeþance     ac ic monnes feorh
1525    to slagan seðe     swiðor micle
1526    and to broðor banan,     þæs þe blodgyte,
1527    wællfyll weres     wæpnum gespedeð,
1528    morð mid mundum.     monn wæs to godes
1529    anlicnesse     ærest gesceapen.
1530    ælc hafað magwlite     metodes and engla
1531    þara þe healdan wile     halige þeawas.
1532    weaxað and wridað,     wilna brucað,
1533    ara on eorðan;     æðelum fyllað
1534    eowre fromcynne     foldan sceatas,
1535    teamum and tudre.     ic eow treowa þæs
1536    mine selle     þæt ic on middangeard
1537    næfre egorhere     eft gelæde,
1538    wæter ofer widland.     ge on wolcnum þæs
1539    oft gelome     andgiettacen
1540    magon sceawigan     þonne ic scurbogan
1541    minne iewe     þæt ic monnum þas
1542    wære gelæste     þenden woruld standeð.”
1543    Ða wæs se snotra     sunu lamehes
1544    of fere acumen     flode on laste
1545    mid his eaforum þrim,     yrfes hyrde
1546    and heora feower wif;     siððan fæle gestod
1547    [nemde wæron     percoba, olla,
1548    olliua, olliuani.]    
1549    wærfæst metod     wætra lafe.
1550    hæleð hygerofe     hatene wæron,
1551    suna noes     sem and cham,
1552    iafeð þridda.     from þam gumrincum
1553    folc geludon     and gefylled wearð
1554    eall þes middangeard     monna bearnum.

                           XXIV

1555    Ða Noe ongan     niwan stefne
1556    mid hleomagum     ham staðelian
1557    and to eorðan him     ætes tilian,
1558    won and worhte,     wingeard sette,
1559    seow sæda fela,     sohte georne
1560    þa him wlitebeorhte     wæstmas brohte,
1561    geartorhte gife,     grene folde.
1562    Ða þæt geeode,     þæt se eadega wer
1563    on his wicum wearð     wine druncen,
1564    swæf symbelwerig     and him selfa sceaf
1565    reaf of lice.     swa gerysne ne wæs,
1566    læg þa limnacod.     he lyt ongeat
1567    þæt him on his inne     swa earme gelamp
1568    þa him on hreðre     heafodswima
1569    on þæs halgan hofe     heortan clypte.
1570    swiðe on slæpe     sefa nearwode
1571    þæt he ne mihte     on gemynd drepen,
1572    hine handum self     mid hrægle wryon
1573    and sceome þeccan,     swa gesceapu wæron
1574    werum and wifum     siððan wuldres þegn
1575    ussum fæder and meder     fyrene sweorde
1576    on laste beleac     lifes eðel.
1577    þa com ærest     cam In siðian,
1578    eafora noes,     þær his aldor læg,
1579    ferhðe forstolen.     þær he freondlice
1580    on his agenum fæder     are ne wolde
1581    gesceawian     ne þa sceonde huru
1582    hleomagum helan     ac he hlihende
1583    broðrum sægde     hu se beorn hine
1584    reste on recede.     hie þa raðe stopon,
1585    heora andwlitan     in bewrigenum
1586    under loðum listum     þæt hie leofum men
1587    geoce gefremede.     gode wæron begen,
1588    sem and iafeð.     Ða of slæpe onbrægd
1589    sunu lamehes     and þa sona ongeat
1590    þæt him cynegodum     cham ne wolde,
1591    þa him wæs are þearf,     ænige cyðan
1592    hyldo and treowa.     þæt þam halgan wæs
1593    sar on mode.     ongan þa his selfes bearn
1594    wordum wyrgean,     cwæð he wesan sceolde
1595    hean under heofnum     hleomaga þeow,
1596    cham on eorþan.     him þa cwyde syððan
1597    and his fromcynne     frecne scodon.
1598    þa nyttade     noe siððan
1599    mid sunum sinum     sidan rices
1600    ðreohund wintra     þisses lifes,
1601    freomen æfter flode     and fiftig eac     þa he forð gewat.
1602    siððan his eaforan     ead bryttedon,
1603    bearna stryndon.     him wæs beorht wela.
1604    þa wearð iafeðe     geogoð afeded,
1605    hyhtlic heorðwerod     heafodmaga,
1606    sunu and dohtra.     he wæs selfa til.
1607    heold a rice,     eðeldreamas,
1608    blæd mid bearnum     oð þæt breosta hord,
1609    gast ellorfus,     gangan sceolde
1610    to godes dome.     geomor siððan
1611    fæder flettgesteald     freondum dælde
1612    swæsum and gesibbum,     sunu iafeðes.
1613    þæs teames wæs     tuddor gefylled
1614    unlytel dæl     eorðan gesceafta.
1615    swilce chames suno     cende wurdon,
1616    eaforan on eðle.     þa yldestan
1617    chus and chanan     hatene wæron,
1618    fulfreolice feorh,     frumbearn chames.
1619    chus wæs æðelum     heafodwisa,
1620    wilna brytta     and worulddugeða
1621    broðrum sinum,     botlgestreona,
1622    fæder on laste     siððan forð gewat
1623    cham of lice     þa him cwealm gesceod.
1624    se magoræswa     mægðe sinre
1625    domas sægde     oð þæt his dogora wæs
1626    rim aurnen.     þa se rinc ageaf
1627    eorðcunde ead,     sohte oðer lif,
1628    fæder nebroðes.     frumbearn siððan
1629    eafora chuses,     yrfestole weold,
1630    widmære wer.     swa us gewritu secgeað
1631    þæt he moncynnes     mæste hæfde
1632    on þam mældagum     mægen and strengo.
1633    se wæs babylones     bregorices fruma,
1634    ærest æðelinga.     eðelðrym onhof,
1635    rymde and rærde.     reord wæs þa gieta
1636    eorðbuendum     an gemæne.

                           XXV

1637    Swilce of cames     cneorisse woc
1638    wermægða fela.     of þam widfolc,
1639    cneorim micel     cenned wæron.
1640    þa wearð seme     suna and dohtra
1641    on woruldrice     worn afeded,
1642    freora bearna,     ær ðon forð cure
1643    wintrum wælreste     werodes aldor.
1644    on þære mægðe     wæron men tile.
1645    þara an wæs     eber haten,
1646    eafora semes.     of þam eorle woc
1647    unrim þeoda     þa nu æðelingas,
1648    ealle eorðbuend,     ebrei hatað.
1649    gewiton him þa eastan     æhta lædan,
1650    feoh and feorme.     folc wæs anmod.
1651    rofe rincas     sohton rumre land
1652    oð þæt hie becomon     corðrum miclum,
1653    folc ferende,     þær hie fæstlice
1654    æðelinga bearn,     eard genamon.
1655    gesetton þa sennar     sidne and widne
1656    leoda ræswan     leofum mannum
1657    heora geardagum     grene wongas
1658    fægre foldan     him forðwearde
1659    on ðære dægtide     duguðe wæron,
1660    wilna gehwilces,     weaxende sped.
1661    Ða þær mon mænig     be his mægwine,
1662    æðeling anmod,     oðerne bæd
1663    þæs hie him to mærðe,     ær seo mengeo eft
1664    geond foldan bearn     tofaran sceolde,
1665    leoda mægðe     on landsocne,
1666    burh geworhte     and to beacne torr
1667    up arærde     to rodortunglum.
1668    þæs þe hie gesohton     sennera feld
1669    swa þa foremeahtige     folces ræswan,
1670    þa yldestan,     oft and gelome
1671    liðsum gewunedon.     larum sohton
1672    weras to weorce     and to wrohtscipe
1673    oð þæt for wlence     and for wonhygdum
1674    cyðdon cræft heora.     ceastre worhton
1675    and to heofnum up     hlædræ rærdon,
1676    strengum stepton     stænenne weall
1677    ofer monna gemet,     mærða georne,
1678    hæleð mid honda.     þa com halig god
1679    wera cneorissa     weorc sceawigan,
1680    beorna burhfæsten,     and þæt beacen somed
1681    þe to roderum up     ræran ongunnon
1682    adames eaforan     and þæs unrædes
1683    stiðferhð cyning     steore gefremede.
1684    þa he reðemod     reorde gesette
1685    eorðbuendum     ungelice
1686    þæt hie þære spæce     sped ne ahton
1687    þa hie gemitton,     mihtum spedge,
1688    teoche æt torre     getalum myclum
1689    weorces wisan     ne þær wermægða
1690    ænig wiste     hwæt oðer cwæð.
1691    ne meahte hie gewurðan     weall stænenne
1692    up forð timbran     ac hie earmlice
1693    heapum tohlodon,     hleoðrum gedælde.
1694    wæs oðere     æghwilc worden
1695    mægburh fremde     siððan metod tobræd
1696    þurh his mihta sped     monna spræce.
1697    toforan þa     on feower wegas
1698    æðelinga bearn     ungeþeode
1699    on landsocne.     him on laste bu
1700    stiðlic stantorr     and seo steape burh
1701    samod samworht     on sennar stod.
1702    weox þa under wolcnum     and wriðade
1703    mægburh semes     oð þæt mon awoc
1704    on þære cneorisse     cynebearna rim,
1705    þancolmod wer,     þeawum hydig.
1706    wurdon þam æðelinge     eaforan acende
1707    in babilone,     bearn afeded,
1708    freolicu tu     and þa frumgaran,
1709    hæleð higerofe,     hatene wæron
1710    Abraham and aaron.     þam eorlum wæs
1711    frea engla bam     freond and aldor.
1712    ða wearð aarone     eafora feded,
1713    leoflic on life.     ðam wæs loth noma.
1714    ða magorincas     metode geþungon,
1715    abraham and loth,     unforcuðlice
1716    swa him from yldrum     æðelu wæron
1717    on woruldrice.     forðon hie wide nu
1718    dugeðum demað     drihtfolca bearnum.

                           XXVI

1719    Þa þæs mæles wæs     mearc agongen
1720    þæt him abraham     idese brohte,
1721    wif, to hame     þær he wic ahte,
1722    fæger and freolic.     seo fæmne wæs
1723    sarra haten     þæs þe us secgeað bec.
1724    hie þa wintra fela     woruld bryttedon,
1725    sinc ætsomne     sibbe heoldon
1726    geara mengeo.     no hwæðre gifeðe wearð
1727    abrahame þa gyt     þæt him yrfeweard
1728    wlitebeorht ides     on woruld brohte,
1729    sarra abrahame,     suna and dohtra.
1730    gewat him þa mid cnosle     ofer caldea folc
1731    feran mid feorme,     fæder abrahames,
1732    snotor mid gesibbum     secean wolde
1733    cananea land.     hine cneowmægas
1734    metode gecorene     mid siðedon
1735    of þære eðeltyrf,     abraham and loth.
1736    him þa cynegode     on carran,
1737    æðelinga bearn,     eard genamon,
1738    weras mid wifum.     on þam wicum his
1739    fæder abrahames     feorh gesealde,
1740    wærfæst hæle.     wintra hæfde
1741    twa hundteontig,     geteled rime
1742    and fife eac     þa he forð gewat,
1743    misserum frod,     metodsceaft seon.
1744    Ða se halga spræc,     heofonrices weard,
1745    to abrahame,     ece drihten:
1746    “ gewit þu nu feran     and þine fare lædan,
1747    ceapas to cnosle.     carram ofgif,
1748    fæder eðelstol.     far swa ic þe hate,
1749    monna leofost,     and þu minum wel
1750    larum hyre     and þæt land gesec
1751    þe ic þe ælgrene     ywan wille,
1752    brade foldan.     þu gebletsad scealt
1753    on mundbyrde     minre lifigan.
1754    Gif ðe ænig     eorðbuendra
1755    mid wean greteð,     ic hine wergðo on
1756    mine sette     and modhete,
1757    longsumne nið.     lisse selle,
1758    wilna wæstme     þam þe wurðiað.
1759    þurh þe eorðbuende     ealle onfoð,
1760    folcbearn, freoðo     and freondscipe,
1761    blisse minre     and bletsunge
1762    on woruldrice.     wriðende sceal
1763    mægðe þinre     monrim wesan
1764    swiðe under swegle     sunum and dohtrum
1765    oð þæt fromcyme     folde weorðeð,
1766    þeodlond monig,     þine gefylled.”
1767    Him þa abraham gewat     æhte lædan
1768    of egipta     eðelmearce,
1769    gumcystum god,     golde and seolfre,
1770    swiðfeorm and gesælig     swa him sigora weard,
1771    waldend usser     þurh his word abead,
1772    ceapas from carran;     sohton cananea
1773    lond and leodgeard.     þa com leof gode
1774    on þa eðelturf     idesa lædan,
1775    swæse gebeddan     and his suhtrian
1776    wif on willan.     wintra hæfde
1777    fif and hundseofontig     ða he faran sceolde,
1778    carran ofgifan     and cneowmagas.
1779    Him þa feran gewat,     fæder ælmihtiges
1780    lare gemyndig,     land sceawian
1781    geond þa folcsceare     be frean hæse,
1782    abraham wide,     oð þæt ellenrof
1783    to sicem com,     siðe spedig,
1784    cynne cananeis.     þa hine cyning engla
1785    abrahame     iewde selfa,
1786    domfæst wereda     and drihten cwæð:
1787    “ þis is seo eorðe     þe ic ælgrene
1788    tudre þinum,     torhte, wille,
1789    wæstmum gewlo,     on geweald don,
1790    rume rice.”     þa se rinc gode
1791    wibed worhte     and þa waldende,
1792    lifes leohtfruman,     lac onsægde,
1793    gasta helme.     Him þa gyt gewat
1794    abraham eastan     eagum wlitan
1795    on lande cyst.     lisse gemunde
1796    heofonweardes gehat,     þa him þurh halig word
1797    sigora self cyning     soð gecyðde
1798    oð þæt drihtweras     duguþum geforan
1799    þær is botlwela     bethlem haten.
1800    beorn bliðemod     and his broðor sunu
1801    forð oferforan     folcmæro land
1802    eastan mid æhtum,     æfæste men,
1803    weallsteapan hleoðu     and him þa wic curon
1804    þær him wlitebeorhte     wongas geþuhton.

                           XXVII

1805    Abraham þa     oðere siðe
1806    wibed worhte.     he þær wordum god
1807    torhtum cigde,     tiber onsægde
1808    his liffrean.     him þæs lean ageaf
1809    nalles hneawlice     þurh his hand metend
1810    on þam gledstyde     gumcystum til.
1811    ðær ræsbora     þrage siððan
1812    wicum wunode     and wilna breac,
1813    beorn mid bryde,     oð þæt brohþrea
1814    cananea wearð     cynne getenge,
1815    Hunger se hearda     hamsittendum,
1816    wælgrim werum.     him þa wishydig
1817    abraham gewat     on egypte,
1818    drihtne gecoren,     drohtað secan,
1819    fleah wærfæst wean.     wæs þæt wite to strang.
1820    abraham maðelode,     geseah egypta
1821    hornsele hwite     and heabyrig
1822    beorhte blican.     ongan þa his bryd frea,
1823    wishydig wer,     wordum læran:
1824    “ siððan egypte     eagum moton
1825    on þinne wlite wlitan     wlance monige
1826    þonne æðelinga     eorlas wenað,
1827    mæg ælfscieno,     þæt þu min sie
1828    beorht gebedda,     þe wile beorna sum
1829    him geagnian.     ic me onegan mæg
1830    þæt me wraðra sum     wæpnes ecge
1831    for freondmynde     feore beneote.
1832    saga þu, sarra,     þæt þu sie sweostor min,
1833    lices mæge,     þonne þe leodweras
1834    fremde fricgen     hwæt sie freondlufu
1835    ellðeodigra     uncer twega,
1836    feorren cumenra.     þu him fæste hel
1837    soðan spræce     swa þu minum scealt
1838    feore gebeorgan     gif me freoðo drihten
1839    on woruldrice,     waldend usser,
1840    an, ælmihtig,     swa he ær dyde,
1841    lengran lifes.     se us þas lade sceop
1842    þæt we on egiptum     are sceolde
1843    fremena friclan     and us fremu secan.”
1844    Þa com ellenrof     eorl siðian,
1845    abraham mid æhtum     on egypte,
1846    þær him folcweras     fremde wæron,
1847    wine uncuðe.     wordum spræcon
1848    ymb þæs wifes wlite     wlonce monige,
1849    dugeðum dealle.     him drihtlicu mæg
1850    on wlite, modgum     mænegum, ðuhte,
1851    cyninges þegnum.     hie þæt cuð dydon
1852    heora folcfrean     þæt fægerro lyt
1853    for æðelinge     idese sunnon
1854    Ac hie sarran     swiðor micle
1855    wynsumne wlite     wordum heredon
1856    oð þæt he lædan heht     leoflic wif
1857    to his selfes sele,     sinces brytta.
1858    æðelinga helm     heht abrahame
1859    duguðum stepan.     hwæðere drihten wearð,
1860    frea, faraone     fah and yrre
1861    for wifmyne.     þæs wraðe ongeald,
1862    hearde mid hiwum     hægstealdra wyn.
1863    ongæt hwæðere     gumena aldor
1864    hwæt him waldend wræc     witeswingum.
1865    heht him abraham     to egesum geðreadne
1866    brego egipto     and his bryd ageaf,
1867    wif to gewealde.     heht him wine ceosan
1868    ellor, æðelingas     oðre dugeðe.
1869    Abead þa þeodcyning     þegnum sinum,
1870    ombihtscealcum,     þæt hie hine arlice
1871    ealles onsundne     eft gebrohten
1872    of þære folcsceare     þæt he on friðe wære.
1873    Ða abraham     æhte lædde
1874    of egypta     eðelmearce.
1875    hie ellenrofe     idese feredon,
1876    bryd and begas,     þæt hie to bethlem
1877    on cuðe wic     ceapas læddon,
1878    eadge eorðwelan     oðre siðe,
1879    wif and willan     and heora woruldgestreon.
1880    Ongunnon him þa bytlian     and heora burh ræran
1881    and sele settan,     salo niwian
1882    weras on wonge     wibed setton
1883    neah þam þe abraham     æror rærde
1884    his waldende     þa westan com.
1885    þær se eadga eft     ecan drihtnes
1886    niwan stefne     noman weorðade,
1887    tilmodig eorl     tiber onsægde
1888    þeodne engla,     þancode swiðe
1889    lifes leohtfruman     lisse and ara.

                           XXVII B

1890    Wunedon on þam wicum,     hæfdon wilna geniht
1891    abraham and loth,     ead bryttedon
1892    oð þæt hie on þam lande     ne meahton leng somed
1893    blædes brucan     and heora begra þær
1894    æhte habban     ac sceoldon arfæste
1895    þa rincas þy     rumor secan
1896    ellor eðelseld.     oft wæron teonan
1897    wærfæstra wera     weredum gemæne,
1898    heardum hearmplega.     þa se halga ongan,
1899    ara gemyndig,     abraham sprecan
1900    fægre to Lothe:     “ Ic eom fædera þin
1901    sibgebyrdum,     þu min suhterga.
1902    ne sceolon unc betweonan     teonan weaxan,
1903    wroht wriðian –     ne þæt wille god –
1904    Ac wit synt gemagas.     unc gemæne ne sceal
1905    elles awiht     nymþe ealltela
1906    lufu langsumu.     nu þu, loth, geþenc
1907    þæt unc modige     ymb mearce sittað,
1908    þeoda þrymfæste     þegnum and gesiððum,
1909    folc cananea     and feretia,
1910    rofum rincum,     ne willað rumor unc
1911    landriht heora.     forðon wit lædan sculon
1912    teonwit of þisse stowe     and unc staðolwangas
1913    rumor secan.     ic ræd sprece,
1914    bearn arones,     begra uncer,
1915    soðne secge.     ic þe selfes dom
1916    life, leofa.     leorna þe seolfa
1917    and geþancmeta     þine mode
1918    on hwilce healfe     þu wille hwyrft don,
1919    cyrran mid ceape,     nu ic þe cyst abead.”
1920    him þa loth gewat     land sceawigan
1921    be iordane,     grene eorðan.
1922    seo wæs wætrum weaht     and wæstmum þeaht,
1923    lagostreamum leoht     and gelic godes
1924    neorxnawange.     on þæt nergend god
1925    for wera synnum     wylme gesealde
1926    sodoman and gomorran,     sweartan lige.
1927    Him þa eard geceas     and eðelsetl
1928    sunu arones     on sodoma byrig,
1929    æhte sine     ealle lædde,
1930    beagas from bethlem     and botlgestreon,
1931    welan, wunden gold.     wunode siððan
1932    be iordane     geara mænego.
1933    þær folcstede     fægre wæron,
1934    men arlease,     metode laðe.
1935    wæron sodomisc cynn     synnum þriste,
1936    dædum gedwolene,     drugon heora selfra
1937    ecne unræd.     æfre ne wolde
1938    þam leodþeawum     loth onfon
1939    Ac he þære mægðe     monwisan fleah
1940    þeah þe he on þam lande     lifian sceolde
1941    facen and fyrene     and hine fægre heold,
1942    þeawfæst and geþyldig,     on þam þeodscipe,
1943    emne þon gelicost,     lara gemyndig,
1944    þe he ne cuðe     hwæt þa cynn dydon.
1945    Abraham wunode     eðeleardum
1946    cananea forð.     hine cyning engla,
1947    metod moncynnes,     mundbyrde heold
1948    wilna wæstmum     and worulddugeðum,
1949    lufum and lissum.     forþon his lof secgað
1950    wide under wolcnum     wera cneorisse,
1951    fullwona bearn.     he frean hyrde
1952    estum on eðle     ðenden he eardes breac,
1953    halig and higefrod.     næfre hleowlora
1954    æt edwihtan     æfre weorðeð
1955    feorhberendra     forht and acol
1956    mon for metode     þe him æfter a
1957    þurh gemynda sped     mod’ and dædum,
1958    worde and gewitte     wise þance
1959    oð his ealdorgedal     oleccan wile.

                           XXVIII

1960    Ða ic aldor gefrægn     elamitarna,
1961    fromne folctogan,     fyrd gebeodan,
1962    orlahomar.     him ambrafel
1963    of sennar     side worulde
1964    for on fultum.     gewiton hie feower
1965    þa þeodcyningas     þrymme micle
1966    secan suð ðanon     sodoman and gomorran.
1967    þa wæs guðhergum     be iordane
1968    wera eðelland     wide geondsended,
1969    folde feondum.     sceolde forht monig
1970    blachleor ides     bifiende gan
1971    on fremdes fæðm.     feollon wergend
1972    bryda and beaga,     bennum seoce.
1973    Him þa togeanes     mid guðþræce
1974    fife foran     folccyningas
1975    sweotum suðon.     woldon sodome burh
1976    wraðum werian.     þa wintra twelf
1977    norðmonnum ær     niede sceoldon
1978    gombon gieldan     and gafol sellan
1979    oð þæt þa leode     leng ne woldon
1980    elamitarna     aldor swiðan
1981    folcgestreonum     ac him from swicon.
1982    foron þa tosomne.     francan wæron hlude,
1983    wraðe wælherigas.     sang se wanna fugel
1984    under deoreðsceaftum,     deawigfeðera,
1985    hræs on wenan.     hæleð onetton
1986    on mægencorðrum,     modum þryðge
1987    oð þæt folcgetrume     gefaren hæfdon
1988    sid tosomne     suðan and norðan,
1989    helmum þeahte.     þær wæs heard plega,
1990    wælgara wrixl,     wigcyrm micel,
1991    hlud hildesweg.     handum brugdon
1992    hæleð of scæðum     hringmæled sweord,
1993    ecgum dihtig.     þær wæs eaðfynde
1994    eorle orlegceap,     se ðe ær ne wæs
1995    niðes genihtsum.     norðmen wæron
1996    suðfolcum swice.     wurdon sodomware
1997    and gomorre,     goldes bryttan,
1998    æt þæm lindcrodan     leofum bedrorene
1999    fyrdgesteallum.     gewiton feorh heora
2000    fram þam folcstyde     fleame nergan.
2001    secgum ofslegene     him on swaðe feollon
2002    æðelinga bearn,     ecgum ofþegde
2003    willgesiððas.     Hæfde wigsigor
2004    elamitarna     ordes wisa,
2005    weold wælstowe.     gewat seo wæpna laf
2006    fæsten secan.     fynd gold strudon,
2007    ahudan þa mid herge     hordburh wera,
2008    sodoman and gomorran,     þa sæl ageald,
2009    mære ceastra.     mægð siðedon
2010    fæmnan and wuduwan,     freondum beslægene,
2011    from hleowstole.     hettend læddon
2012    ut mid æhtum     abrahames mæg
2013    of sodoma byrig.     we þæt soð magon
2014    secgan furður     hwelc siððan wearð
2015    æfter þæm gehnæste     herewulfa sið
2016    þara þe læddon loth     and leoda god,
2017    suðmonna sinc,     sigore gulpon.

                           XXIX

2018    Him þa secg hraðe     gewat siðian,
2019    an gara laf,     se ða guðe genæs
2020    abraham secan.     se þæt orlegweorc
2021    þam ebriscan     eorle gecyðde,
2022    forslegen swiðe     sodoma folc,
2023    leoda duguðe     and lothes sið.
2024    Þa þæt inwitspell     abraham sægde
2025    freondum sinum.     bæd him fultumes
2026    wærfæst hæleð     willgeðoftan
2027    aner and manre,     escol þriddan.
2028    cwæð þæt him wære     weorce on mode,
2029    sorga sarost,     þæt his suhtriga
2030    þeownyd þolode.     bæd him þræcrofe
2031    þa rincas þæs     ræd ahicgan
2032    þæt his hyldemæg     ahred wurde,
2033    beorn mid bryde.     him þa broðor þry
2034    æt spræce þære     spedum miclum
2035    hældon hygesorge     heardum wordum,
2036    ellenrofe,     and abrahame
2037    treowa sealdon     þæt hie his torn mid him
2038    gewræcon on wraðum     oððe on wæl feallan.
2039    Þa se halga heht     his heorðwerod
2040    wæpna onfon.     he þær wigena fand,
2041    æscberendra,     eahtatyne
2042    and þreohund eac     þeodenholdra
2043    þara þe he wiste     þæt meahte wel æghwylc
2044    on fyrd wegan     fealwe linde.
2045    Him þa abraham gewat     and þa eorlas þry
2046    þe him ær treowe sealdon     mid heora folce getrume.
2047    wolde his mæg huru,    
2048    loth, alynnan     of laðscipe.
2049    Rincas wæron rofe,     randas wægon
2050    forð fromlice     on foldwege.
2051    hildewulfas     herewicum neh
2052    gefaren hæfdon.     Þa he his frumgaran,
2053    wishydig wer,     wordum sægde,
2054    þares afera     – him wæs þearf micel –
2055    þæt hie on twa healfe    
2056    grimme guðgemot     gystum eowdon
2057    heardne handplegan.     cwæð þæt him se halga,
2058    ece drihten,     eað mihte
2059    æt þam spereniðe     spede lænan.
2060    Þa ic neðan gefrægn     under nihtscuwan
2061    hæleð to hilde.     hlyn wearð on wicum
2062    scylda and sceafta,     sceotendra fyll,
2063    guðflana gegrind.     gripon unfægre
2064    under sceat werum     scearpe garas
2065    and feonda feorh     feollon ðicce,
2066    þær hlihende     huðe feredon
2067    secgas and gesiððas.     sigor eft ahwearf
2068    of norðmonna     niðgeteone,
2069    æsctir wera.     abraham sealde
2070    wig to wedde     nalles wunden gold,
2071    for his suhtrigan,     sloh and fylde
2072    feond on fitte.     him on fultum grap
2073    heofonrices weard.     hergas wurdon
2074    feower on fleame,     folccyningas,
2075    leode ræswan.     him on laste stod
2076    hihtlic heorðwerod     and hæleð lagon,
2077    on swaðe sæton     þa þe sodoma
2078    and gomorra     golde berofan,
2079    bestrudon stigwitum.     him þæt stiðe geald
2080    fædera lothes.     fleonde wæron
2081    elamitarna     aldorduguðe
2082    dome bedrorene     oð þæt hie domasco
2083    unfeor wæron.     gewat him abraham ða
2084    on þa wigrode     wiðertrod seon
2085    laðra monna.     loth wæs ahreded,
2086    eorl mid æhtum.     idesa hwurfon,
2087    wif on willan.     wide gesawon
2088    freora feorhbanan     fuglas slitan
2089    on ecgwale.     abraham ferede
2090    suðmonna eft     sinc and bryda,
2091    æðelinga bearn,     oðle nior
2092    mægeð heora magum.     næfre mon ealra
2093    lifigendra her     lytle werede
2094    þon wurðlicor     wigsið ateah
2095    þara þe wið swa miclum     mægne geræsde.

                           XXX

2096    Þa wæs suð þanon     sodoma folc
2097    guðspell wegan     hwelc gromra wearð
2098    feonda fromlad.     gewat him frea leoda,
2099    eorlum bedroren,     abraham secan,
2100    freonda feasceaft.     him ferede mid
2101    solomia     sinces hyrde.
2102    þæt wæs se mæra     melchisedec,
2103    leoda bisceop.     se mid lacum com
2104    fyrdrinca fruman     fægre gretan,
2105    abraham arlice     and him on sette
2106    godes bletsunge     and swa gyddode:
2107    “ wæs ðu gewurðod     on wera rime
2108    for þæs eagum     þe ðe æsca tir
2109    æt guðe forgeaf.     þæt is god selfa
2110    se ðe hettendra     herga þrymmas
2111    on geweald gebræc     and þe wæpnum læt
2112    rancstræte forð     rume wyrcan,
2113    huðe ahreddan     and hæleð fyllan.
2114    on swaðe sæton.     ne meahton siðwerod
2115    guðe spowan     ac hie god flymde.
2116    se ðe æt feohtan     mid frumgarum
2117    wið ofermægnes     egsan sceolde
2118    handum sinum     and halegu treow
2119    seo þu wið rodora weard     rihte healdest.”
2120    him þa se beorn     bletsunga lean
2121    þurh hand ageaf     and þæs hereteames
2122    ealles teoðan sceat     abraham sealde
2123    godes bisceope.     þa spræc guðcyning,
2124    sodoma aldor,     secgum befylled,
2125    to abrahame:     – him wæs ara þearf –
2126    “ forgif me mennen     minra leoda
2127    þe þu ahreddest     herges cræftum,
2128    wera wælclommum.     hafa þe wunden gold
2129    þæt ær agen wæs     ussum folce,
2130    feoh and frætwa.     læt me freo lædan
2131    eft on eðel     æðelinga bearn,
2132    on weste wic     wif and cnihtas,
2133    earme wydewan.     eaforan syndon deade,
2134    folcgesiðas     nymðe fea ane
2135    þe me mid sceoldon     mearce healdan.”
2136    Him þa abraham     andswarode
2137    ædre for eorlum,     elne gewurðod,
2138    dome and sigore,     drihtlice spræc:
2139    “ Ic þe gehate,     hæleða waldend,
2140    for þam halgan     þe heofona is
2141    and þisse eorðan     agendfrea
2142    wordum minum     nis woruldfeoh
2143    þe ic me agan wille, #160;  
2144    sceat ne scilling     þæs ic on sceotendum,
2145    þeoden mæra,     þines ahredde,
2146    æðelinga helm,     þy læs þu eft cweðe
2147    þæt ic wurde     willgesteallum
2148    eadig on eorðan     ærgestreonum,
2149    sodoma rice.     ac þu selfa most heonon
2150    huðe lædan     þe ic þe æt hilde gesloh,
2151    ealle buton dæle     þissa drihtwera,
2152    aneres and mamres     and escoles.
2153    nelle ic þa rincas     rihte benæman
2154    ac hie me fulleodon     æt æscþræce,
2155    fuhton þe æfter frofre.     gewit þu ferian nu
2156    ham hyrsted gold     and healsmægeð,
2157    leoda idesa.     þu þe laðra ne þearft
2158    hæleða hildþræce     hwile onsittan,
2159    norðmanna wig.     eacne fuglas
2160    under beorhhleoþum     blodig sittað
2161    þeodherga wæl,     þicce gefylled.”
2162    gewat him þa se healdend     ham siðian
2163    mid þy hereteame     þe him se halga forgeaf,
2164    ebrea leod     arna gemyndig.
2165    þa gen abrahame     eowde selfa
2166    heofona heahcyning     halige spræce,
2167    trymede tilmodigne     and him to reordode:
2168    “ Meda syndon micla þina.     ne læt þu þe þin mod asealcan
2169    wærfæst willan mines     ne þearft þu þe wiht ondrædan
2170    þenden þu mine lare læstest     ac ic þe lifigende her
2171    wið weana gehwam     wreo and scylde
2172    folmum minum     ne þearft þu forht wesan.”

                           XXXI

2173    Abraham þa     andswarode,
2174    dædrof, drihtne sinum,     frægn hine dægrime frod:
2175    “ hwæt gifest þu me,     gasta waldend,
2176    freomanna to frofre,     nu ic þus feasceaft eom?
2177    ne þearf ic yrfestol     eaforan bytlian
2178    ænegum minra     ac me æfter sculon
2179    mine woruldmagas     welan bryttian.
2180    Ne sealdest þu me sunu     forðon mec sorg dreceð
2181    on sefan swiðe.     ic sylf ne mæg
2182    ræd ahycgan.     gæð gerefa min
2183    fægen freobearnum,     fæste mynteð
2184    ingeþancum     þæt me æfter sie
2185    eaforan sine     yrfeweardas.
2186    geseoð þæt me of bryde     bearn ne wocon.”
2187    Him þa ædre god     andswarode:
2188    “ Næfre gerefan     rædað þine
2189    eaforan yrfe     ac þin agen bearn
2190    frætwa healdeð     þonne þin flæsc ligeð.
2191    sceawa heofon.     hyrste gerim,
2192    rodores tungel     þa nu rume heora
2193    wuldorfæstne wlite     wide dælað
2194    ofer brad brymu     beorhte scinan.
2195    swilc bið mægburg     menigo þinre
2196    folcbearnum frome.     ne læt þu þin ferhð wesan
2197    sorgum æsæled.     gien þe sunu weorðeð,
2198    bearn of bryde     þurh gebyrd cumen
2199    se ðe æfter bið     yrfes hyrde,
2200    gode mære.     ne geomra þu.
2201    Ic eom se waldend     se þe for wintra fela
2202    of caldea     ceastre alædde,
2203    feowera sumne,     gehet þe folcstede
2204    wide to gewealde.     ic þe wære nu,
2205    mago ebrea,     mine selle
2206    þæt sceal fromcynne     folde þine,
2207    sidland manig,     geseted wurðan,
2208    eorðan sceatas     oð eufraten,
2209    and from egypta     eðelmearce
2210    swa mid niðas twa     nilus sceadeð,
2211    and eft wendeð sæ     wide rice.
2212    eall þæt sculon agan     eaforan þine,
2213    þeodlanda gehwilc     swa þa þreo wæter
2214    steape stanbyrig     streamum bewindað,
2215    famige flodas     folcmægða byht.”
2216    Þa wæs sarran     sar on mode,
2217    þæt him abrahame     ænig ne wearð
2218    þurh gebedscipe     bearn gemæne,
2219    freolic to frofre.     ongann þa ferhðcearig
2220    to were sinum     wordum mæðlan:
2221    “ Me þæs forwyrnde     waldend heofona
2222    þæt ic mægburge     moste þinre
2223    rim miclian     roderum under
2224    eaforum þinum.     nu ic eom orwena
2225    þæt unc se eðylstæf     æfre weorðe
2226    gifeðe ætgædere.     ic eom geomorfrod,
2227    drihten min,     do swa ic þe bidde.
2228    Her is fæmne,     freolecu mæg,
2229    ides egyptisc,     an on gewealde.
2230    hat þe þa recene     reste gestigan
2231    and afanda hwæðer     frea wille
2232    ænigne þe     yrfewearda
2233    on woruld lætan     þurh þæt wif cuman.”
2234    Þa se eadega wer     idese larum
2235    geðafode.     heht him þeowmennen
2236    on bedd gan     bryde larum.
2237    hire mod astah     þa heo wæs magotimbre
2238    be abrahame     eacen worden.
2239    ongan æfþancum     agendfrean
2240    halsfæst herian,     higeþryðe wæg,
2241    wæs laðwendo.     lustum ne wolde
2242    þeowdom þolian,     ac heo þriste ongan
2243    wið sarran     swiðe winnan.
2244    þa ic þæt wif gefrægn     wordum cyðan
2245    hire mandrihtne     modes sorge,
2246    sarferhð sægde     and swiðe cwæð:
2247    “ ne fremest þu gerysnu     and riht wið me.
2248    þafodest þu gena     þæt me þeowmennen
2249    siððan, agar,     ðe idese laste
2250    beddreste gestah     swa ic bena wæs,
2251    drehte dogora gehwam     dædum and wordum
2252    unarlice.     þæt agan sceal
2253    gif ic mot for þe,     mine wealdan,
2254    abraham leofa.     þæs sie ælmihtig
2255    duguða drihten     dema mid unc twih.”
2256    hire þa ædre     andswarode
2257    wishidig wer     wordum sinum:
2258    “ ne forlæte ic þe,     þenden wit lifiað bu
2259    arna lease     ac þu þin agen most
2260    mennen ateon     swa þin mod freoð.”

                           XXXII

2261    Ða wearð unbliðe     abrahames cwen,
2262    hire worcþeowe     wrað on mode,
2263    heard and hreðe.     higeteonan spræc
2264    fræcne on fæmnan.     heo þa fleon gewat
2265    þrea and þeowdom,     þolian ne wolde
2266    yfel and ondlean     þæs ðe ær dyde
2267    to sarran     ac heo on sið gewat
2268    westen secan.     þær hie wuldres þegn
2269    engel drihtnes     an gemitte
2270    geomormode.     se hie georne frægn:
2271    “ hwider fundast þu,     feasceaft ides,
2272    siðas dreogan?     þec Sarre ah.”
2273    heo him ædre     andswarode:
2274    “ Ic fleah wean, wana     wilna gehwilces,
2275    hlæfdigan hete,     hean of wicum,
2276    tregan and teonan.     nu sceal tearighleor
2277    on westenne     witodes bidan
2278    hwonne of heortan     hunger oððe wulf
2279    sawle and sorge     somed abregde.”
2280    Hire þa se engel     andswarode:
2281    “ ne ceara þu feor heonon     fleame dælan
2282    somwist incre     ac þu sece eft,
2283    earna þe ara.     eaðmod ongin
2284    dreogan æfter dugeðum.     wes drihtenhold.
2285    þu scealt, agar,     abrahame sunu
2286    on woruld bringan.     Ic þe wordum nu
2287    minum secge     þæt se magorinc sceal
2288    mid yldum wesan     ismahel haten.
2289    se bið unhyre,     orlæggifre,
2290    and wiðerbreca     wera cneorissum,
2291    magum sinum.     hine monige on
2292    wraðe winnað     mid wæpenþræce.
2293    Of þam frumgaran     folc awæcniað,
2294    þeod unmæte.     gewit þu þinne eft
2295    waldend secan.     wuna þæm þe agon.”
2296    Heo þa ædre gewat     engles larum
2297    hire hlafordum     swa se halga bebead,
2298    godes ærendgast,     gleawan spræce.
2299    þa wearð abrahame     ismael geboren
2300    efne þa he on worulde     wintra hæfde
2301    syx and hundeahtatig.     sunu weox and ðah
2302    swa se engel ær     þurh his agen word,
2303    fæle freoðoscealc,     fæmnan sægde.
2304    þa se ðeoden ymb     þreotyne gear,
2305    ece drihten,     wið abrahame spræc:
2306    “ leofa, swa ic þe lære     læst uncre wel
2307    treowrædenne.     ic þe on tida gehwone
2308    duguðum stepe.     wes þu dædum from
2309    willan mines.     ic þa wære forð
2310    soðe gelæste     þe ic þe sealde geo
2311    frofre to wedde     þæs þin ferhð bemearn.
2312    þu scealt halgian     hired þinne,
2313    sete sigores tacn     soð on gehwilcne
2314    wæpnedcynnes     gif þu wille on me
2315    hlaford habban     oððe holdne freond
2316    þinum fromcynne.     ic þæs folces beo
2317    hyrde and healdend     gif ge hyrað me
2318    breostgehygdum     and bebodu willað
2319    min fullian.     sceal monna gehwilc
2320    þære cneorisse     cildisc wesan
2321    wæpnedcynnes     þæs þe on woruld cymð
2322    ymb seofon niht     sigores tacne
2323    geagnod me     oððe of eorðan
2324    þurh feondscipe     feor adæled,
2325    adrifen from duguðum.     doð swa ic hate.
2326    Ic eow treowige     gif ge þæt tacen gegaþ
2327    soðgeleafan.     þu scealt sunu agan,
2328    bearn be bryde þinre     þone sculon burhsittende
2329    ealle isaac hatan.     ne þearf þe þæs eaforan sceomigan
2330    ac ic þam magorince     mine sylle
2331    godcunde gife     gastes mihtum,
2332    freondsped fremum.     he onfon sceal
2333    blisse minre     and bletsunge,
2334    lufan and lisse.     of þam leodfruman
2335    brad folc cumað,     bregowearda fela
2336    rofe arisað,     rices hyrdas,
2337    woruldcyningas     wide mære.”

                           XXXIII

2338    Abraham ða     ofestum legde
2339    hleor on eorðan     and mid hucse bewand
2340    þa hleoðorcwydas     on hige sinum,
2341    modgeðance.     he þæs mældæges
2342    self ne wende     þæt him sarra,
2343    bryd blondenfeax,     bringan meahte
2344    on woruld sunu.     wiste gearwe
2345    þæt þæt wif huru     wintra hæfde
2346    efne hundteontig     geteled rimes.
2347    he þa metode oncwæð,     missarum frod:
2348    “ lifge ismael     larum swilce,
2349    þeoden, þinum     and þe þanc wege,
2350    heardrædne hyge,     heortan strange,
2351    to dreoganne     dæges and nihtes
2352    wordum and dædum     willan þinne.”
2353    Him þa fægere     frea ælmihtig,
2354    ece drihten     andswarode:
2355    “ Þe sceal wintrum frod     on woruld bringan
2356    sarra sunu.     soð forð gan
2357    wyrd æfter þissum     wordgemearcum.
2358    Ic ismael     estum wille
2359    bletsian nu     swa þu bena eart
2360    þinum frumbearne     þæt feorhdaga
2361    on woruldrice     worn gebide,
2362    tanum tudre.     þu þæs tiða beo.
2363    Hwæðre ic isace,     eaforan þinum,
2364    geongum bearne,     þam þe gen nis
2365    on woruld cumen,     willa spedum
2366    dugeða gehwilcre     on dagum wille
2367    swiðor stepan     and him soðe to
2368    modes wære     mine gelætan,
2369    halige higetreawa     and him hold wesan.”
2370    Abraham fremede     swa him se eca bebead,
2371    sette friðotacen     be frean hæse
2372    on his selfes sunu.     heht þæt segn wegan
2373    heah gehwilcne     þe his hina wæs
2374    wæpnedcynnes,     wære gemyndig,
2375    gleaw on mode     Ða him god sealde
2376    soðe treowa     and þa seolf onfeng
2377    torhtum tacne.     a his tir metod,
2378    domfæst cyning,     dugeðum iecte
2379    on woruldrice.     he him þæs worhte to
2380    siððan he on fære     furðum meahte
2381    his waldendes     willan fremman ......
2382    Þa þæt wif ahloh     wereda drihtnes
2383    nalles glædlice     ac heo gearum frod
2384    þone hleoðorcwyde     husce belegde
2385    on sefan swiðe,     soð ne gelyfde
2386    þæt þære spræce     sped folgode.
2387    þa þæt gehyrde     heofona waldend
2388    þæt on bure ahof     bryd abrahames
2389    hihtleasne hleahtor     þa cwæð halig god:
2390    “ ne wile sarran     soð gelyfan
2391    wordum minum.     sceal seo wyrd swa þeah
2392    forð steallian     swa ic þe æt frymðe gehet.
2393    soð ic þe secge:     on þas sylfan tid
2394    of idese bið     eafora wæcned.
2395    þonne ic þas ilcan     oðre siðe
2396    wic gesece,     þe beoð worngehat
2397    min gelæsted.     þu on magan wlitest,
2398    þin agen bearn,     abraham leofa.”

                           XXXIV

2399    Gewiton him þa ædre     ellorfuse
2400    æfter þære spræce     spedum feran
2401    of þam hleoðorstede.     halige gastas
2402    lastas legdon.     him wæs leohtes mæg
2403    sylfa on gesiððe     oð þæt hie on sodoman
2404    weallsteape burg     wlitan meahton.
2405    gesawon ofer since     salo hlifian,
2406    reced ofer readum golde.     ongan þa rodera waldend,
2407    arfæst wið abraham sprecan,     sægde him unlytel spell:
2408    “ Ic on þisse byrig     bearhtm gehyre,
2409    synnigra cyrm     swiðe hludne,
2410    ealogalra gylp,     yfele spræce
2411    werod under weallum habban.     forþon wærlogona sint
2412    folce firena hefige.     ic wille fandigan nu,
2413    mago ebrea,     hwæt þa men don,
2414    gif hie swa swiðe     synna fremmað
2415    þeawum and geþancum     swa hie on þweorh sprecað
2416    facen and inwit.     þæt sceal fyr wrecan
2417    swefyl and sweart lig,     sare and grimme,
2418    hat and hæste     hæðnum folce.” . . . . .

                           XXXV

2419    Weras basnedon     witeloccas,
2420    wean under weallum     and heora wif somed.
2421    duguðum wlance     drihtne guldon
2422    god mid gnyrne     oð þæt gasta helm,
2423    lifes leohtfruma,     leng ne wolde
2424    torn þrowigean     ac him to sende
2425    stiðmod cyning     strange twegen
2426    aras sine.     Þa on æfentid
2427    siðe gesohton     sodoma ceastre.
2428    Hie þa æt burhgeate     beorn gemitton
2429    sylfne sittan     sunu arones
2430    þæt þam gleawan were     geonge þuhton
2431    men for his eagum.     aras þa metodes þeow
2432    gastum togeanes,     gretan eode
2433    cuman cuðlice,     cynna gemunde,
2434    riht and gerisno     and þam rincum bead
2435    nihtfeormunge.     him þa nergendes
2436    æðele ærendran     andswarodon:
2437    “ hafa arna þanc     þara þe þu unc bude.
2438    wit be þisse stræte     stille þencað
2439    sæles bidan     siððan sunne eft
2440    forð to morgen     metod up forlæt.”
2441    þa to fotum loth    
2442    þam giestum hnah     and him georne bead
2443    reste and gereorda     and his recedes hleow
2444    and þegnunge.     hie on þanc curon
2445    æðelinges est.     eodon sona
2446    swa him se ebrisca     eorl wisade
2447    in undor edoras     þær him se æðela geaf,
2448    gleawferhð hæle,     giestliðnysse
2449    fægre on flette     oð þæt forð gewat
2450    æfenscima.     þa com æfter niht
2451    on last dæge,     lagustreamas wreah,
2452    þrym mid þystro     þisses lifes,
2453    sæs and sidland.     comon sodomware
2454    geonge and ealde,     gode unleofe
2455    corðrum miclum     cuman acsian
2456    þæt hie behæfdon     herges mægne
2457    loth mid giestum.     heton lædan ut
2458    of þam hean hofe     halige aras,
2459    weras to gewealde.     wordum cwædon
2460    þæt mid þam hæleðum     hæman wolden
2461    unscomlice,     arna ne gymden.
2462    þa aras hraðe     se ðe oft ræd ongeat,
2463    loth on recede,     eode lungre ut,
2464    spræc þa ofer ealle     æðelinga gedriht
2465    sunu arones,     snytra gemyndig:
2466    “ Her syndon inne     unwemme twa
2467    dohtor mine.     doð swa ic eow bidde
2468    – ne can þara idesa     owðer gieta
2469    þurh gebedscipe     beorna neawest –
2470    and geswicað þære synne.     ic eow sylle þa
2471    ær ge sceonde     wið gesceapu fremmen,
2472    ungifre yfel     ylda bearnum.
2473    Onfoð þæm fæmnum.     lætað frið agon
2474    gistas mine     þa ic for gode wille
2475    gemundbyrdan     gif ic mot for eow.”
2476    Him þa seo mænigeo     þurh gemæne word,
2477    arlease cyn,     andswarode:
2478    “ þis þinceð gerisne     and riht micel
2479    þæt þu ðe aferige     of þisse folcsceare.
2480    þu þas werðeode     wræccan laste,
2481    freonda feasceaft,     feorran gesohtest
2482    þine þearfende.     wilt ðu gif þu most
2483    wesan usser her     aldordema,
2484    leodum lareow?”     Þa ic on lothe gefrægn
2485    hæðne heremæcgas     handum gripan
2486    faum folmum.     him fylston wel
2487    gystas sine     and hine of gromra þa,
2488    cuman arfæste,     clommum abrugdon
2489    in under edoras     and þa ofstlice
2490    anra gehwilcum     ymbstandendra
2491    folces sodoma     fæste forsæton
2492    heafodsiena.     wearð eal here sona
2493    burhwarena blind.     abrecan ne meahton
2494    reðemode     reced æfter gistum
2495    swa hie fundedon     ac þær frome wæron
2496    godes spellbodan.     hæfde gistmægen
2497    stiðe strengeo,     styrde swiðe
2498    werode mid wite.     spræcon wordum þa
2499    fæle freoðoscealcas     fægre to lothe:
2500    “ Gif þu sunu age     oððe swæsne mæg
2501    oððe on þissum folcum     freond ænigne
2502    eac þissum idesum     þe we her on wlitað,
2503    alæde of þysse leodbyrig     þa ðe leofe sien
2504    ofestum miclum     and þin ealdor nere
2505    þy læs þu forweorðe     mid þyssum wærlogan.
2506    unc hit waldend heht     for wera synnum
2507    sodoma and gomorra     sweartan lige
2508    fyre gesyllan     and þas folc slean,
2509    cynn on ceastrum     mid cwealmþrea
2510    and his torn wrecan.     þære tide is
2511    neah geþrungen.     gewit þu nergean þin
2512    feorh foldwege.     þe is frea milde.”

                           XXXVI

2513    Him þa ædre loth     andswarode:
2514    “ ne mæg ic mid idesum     aldornere mine
2515    swa feor heonon     feðegange
2516    siðe gesecan.     git me sibblufan
2517    and freondscipe     fægre cyðað,
2518    treowe and hyldo     tiðiað me.
2519    Ic wat heaburh     her ane neah,
2520    lytle ceastre.     lyfað me þær
2521    are and reste     þæt we aldornere
2522    on sigor up     secan moten.
2523    gif git þæt fæsten     fyre willað
2524    steape forstandan     on þære stowe
2525    we gesunde magon     sæles bidan,
2526    feorh generigan.”     Him þa freondlice
2527    englas arfæste     andswaredon:
2528    “ Þu scealt þære bene     nu þu ymb þa burh sprycst
2529    tiða weorðan.     teng recene to
2530    þam fæstenne.     wit þe friðe healdað
2531    and mundbyrde     ne moton wyt
2532    on wærlogum     wrecan torn godes,
2533    swebban synnig cynn     ær ðon þu on sægor þin
2534    bearn gelæde     and bryd somed.”
2535    Þa onette     abrahames mæg
2536    to þam fæstenne.     feðe ne sparode
2537    eorl mid idesum,     ac he ofstum forð
2538    lastas legde     oð þæt he gelædde
2539    bryd mid bearnum     under burhlocan
2540    in sægor his     þa sunne up,
2541    folca friðcandel     furðum eode.
2542    Þa ic sendan gefrægn     swegles aldor
2543    swefl of heofnum     and sweartne lig
2544    werum to wite,     weallende fyr
2545    þæs hie on ærdagum     drihten tyndon
2546    lange þrage.     him þæs lean forgeald
2547    gasta waldend.     grap heahþrea
2548    on hæðencynn.     hlynn wearð on ceastrum,
2549    cirm arleasra,     cwealmes on ore
2550    laðan cynnes.     lig eall fornam
2551    þæt he grenes fond     goldburgum in
2552    swylce þær ymbutan     unlytel dæl
2553    sidre foldan     geondsended wæs
2554    bryne and brogan.     bearwas wurdon
2555    to axan and to yslan,     eorðan wæstma,
2556    efne swa wide     swa ða witelac
2557    reðe geræhton     rum land wera.
2558    strudende fyr     steapes and geapes,
2559    swogende for,     swealh eall geador
2560    þæt on sodoma byrig     secgas ahton
2561    and on gomorra.     eall þæt god spilde,
2562    frea mid þy folce.     þa þæt fyrgebræc,
2563    leoda lifgedal,     lothes gehyrde
2564    bryd on burgum,     under bæc beseah
2565    wið þæs wælfylles.     us gewritu secgað
2566    þæt heo on sealtstanes     sona wurde
2567    anlicnesse.     æfre siððan
2568    se monlica,     þæt is mære spell,
2569    stille wunode     þær hie strang begeat
2570    wite þæs heo wordum     wuldres þegna
2571    hyran ne wolde.     Nu sceal heard and steap
2572    on þam wicum     wyrde bidan,
2573    drihtnes domes     hwonne dogora rim,
2574    woruld gewite.     þæt is wundra sum
2575    þara ðe geworhte     wuldres aldor.

                           XXXVII

2576    Him þa abraham gewat     ana gangan
2577    mid ærdæge     þæt he eft gestod
2578    þær wordum ær     wið his waldend spræc,
2579    frod frumgara.     he geseah from foldan up
2580    wide fleogan     wælgrimne rec.
2581    hie þæs wlenco onwod     and wingedrync
2582    þæt hie firendæda     to frece wurdon,
2583    synna þriste.     soð ofergeaton,
2584    drihtnes domas     and hwa him dugeða forgeaf,
2585    blæd on burgum.     forþon him brego engla
2586    wylmhatne lig     to wræce sende.
2587    waldend usser     gemunde wærfæst þa
2588    abraham arlice     swa he oft dyde,
2589    leofne mannan.     loth generede,
2590    mæg þæs oðres,     þa seo mænegeo forwearð.
2591    Ne dorste þa     dædrof hæle
2592    for frean egesan     on þam fæstenne
2593    leng eardigean     Ac him loth gewat
2594    of byrig gangan     and his bearn somed
2595    wælstowe fyrr     wic sceawian
2596    oð þæt hie be hliðe     heare dune
2597    eorðscræf fundon.     þær se eadega loth
2598    wærfæst wunode,     waldende leof
2599    dægrimes worn     and his dohtor twa. . . . .
2600    Hie dydon swa.     druncnum eode
2601    seo yldre to     ær on reste
2602    heora bega fæder     ne wiste blondenfeax
2603    hwonne him fæmnan to     bryde him bu wæron
2604    on ferhðcofan     fæste genearwot
2605    mode and gemynde     þæt he mægða sið,
2606    wine druncen     gewitan ne meahte.
2607    Idesa wurdon eacne.     eaforan brohtan
2608    willgesweostor     on woruld, sunu,
2609    heora ealdan fæder.     þara æðelinga
2610    modor oðerne     moab nemde,
2611    lothes dohter.     seo on life wæs
2612    wintrum yldre.     us gewritu secgeað,
2613    godcunde bec,     þæt seo gingre
2614    hire agen bearn     ammon hete.
2615    Of þam frumgarum     folc’ unrim,
2616    þrymfæste twa     þeoda awocon.
2617    Oðre þara mægða     moabitare
2618    eorðbuende     ealle hatað,
2619    widmære cynn.     Oðre weras nemnað,
2620    æðelinga bearn,     ammonitare.

                           XXXVIII

2621    Gewat him þa mid bryde     broðor arones
2622    under abimelech     æhte lædan
2623    mid his hiwum.     hæleðum sægde
2624    þæt sarra his     sweostor wære.
2625    abraham wordum     bearh his aldre
2626    þy he wiste gearwe     þæt he winemaga
2627    on folce lyt     freonda hæfde.
2628    þa se þeoden his     þegnas sende,
2629    heht bringan     to him selfum
2630    Þa þe wæs ellþeodig     oðre siðe,
2631    wif abrames     from were læded
2632    on fremdes fæðm.     him þær fylste þa
2633    ece drihten     swa he oft dyde,
2634    nergend usser,     com nihtes self
2635    þær se waldend læg,     wine druncen.
2636    Ongan þa soðcyning     þurh swefn sprecan
2637    to þam æðelinge     and him yrre hweop:
2638    “ þu abrahames     idese gename,
2639    bryde æt beorne.     þe abregdan sceal
2640    for þære dæde     deað of breostum
2641    sawle þine.”     Him symbelwerig
2642    sinces brytta     þurh slæp oncwæð:
2643    “ Hwæt, þu æfre,     engla þeoden,
2644    þurh þin yrre wilt     aldre lætan,
2645    heah, beheowan     þæne þe her leofað
2646    rihtum þeawum,     bið on ræde fæst
2647    modgeþance     and him miltse
2648    to þe seceð?     me sægde ær
2649    þæt wif hire     wordum selfa
2650    unfricgendum     þæt heo abrahames
2651    sweostor wære.     næbbe ic synne wið hie,
2652    facna ænig     gefremed gena.”
2653    Him þa ædre eft     ece drihten,
2654    soðfæst metod,     þurh þæt swefn oncwæð:
2655    “ Agif abrahame     idese sine,
2656    wif to gewealde     gif þu on worulde leng,
2657    æðelinga helm,     aldres recce.
2658    he is god and gleaw,     mæg self sprecan,
2659    geseon sweglcyning.     þu sweltan scealt
2660    mid feo and mid feorme     gif ðu þam frumgaran
2661    bryde wyrnest.     he abiddan mæg
2662    gif he ofstum me     ærendu wile,
2663    þeawfæst and geþyldig,     þin abeodan
2664    þæt ic þe lissa     lifigendum giet
2665    on dagum læte     duguþa brucan,
2666    sinces gesundne.”     Þa slæpe tobrægd
2667    forht folces weard.     heht him fetigean to
2668    sprecan sine,     spedum sægde
2669    eorlum abimeleh,     egesan geðread,
2670    waldendes word.     weras him ondredon
2671    for þære dæde     drihtnes handa
2672    sweng æfter swefne.     Heht sylf cyning
2673    him þa abraham to     ofstum miclum.
2674    Þa reordode     rice þeoden:
2675    “ mago ebrea,     þæs þu me wylle
2676    wordum secgean:     hu geworhte ic þæt
2677    siððan þu usic under,     abraham, þine
2678    on þas eðelturf     æhta læddest,
2679    þæt þu me þus swiðe     searo renodest?
2680    þu ellþeodig     usic woldest
2681    on þisse folcsceare     facne besyrwan,
2682    synnum besmitan,     sægdest wordum
2683    þæt sarra þin     sweostor wære,
2684    lices mæge,     woldest laðlice
2685    þurh þæt wif on me     wrohte alecgean,
2686    ormæte yfel.     we þe arlice
2687    gefeormedon     and þe freondlice
2688    on þisse werþeode     wic getæhton,
2689    land to lissum.     þu us leanast nu
2690    unfreondlice,     fremena þancast.”

                           XXXIX

2691    Abraham þa     andswarode:
2692    “ ne dyde ic for facne     ne for feondscipe
2693    ne for wihte     þæs ic þe wean uðe.
2694    Ac ic me, gumena baldor,     guðbordes sweng
2695    leodmagum feor     lare gebearh
2696    siððan me se halga     of hyrde frean,
2697    mines fæder,     fyrn alædde.
2698    Ic fela siððan     folca gesohte,
2699    wina uncuðra     and þis wif mid me,
2700    freonda feasceaft.     ic þæs færes a
2701    on wenum sæt     hwonne me wraðra sum
2702    ellþeodigne     aldre beheowe
2703    se ðe him þas idese eft     agan wolde.
2704    forðon ic wigsmiðum     wordum sægde
2705    þæt sarra min     sweostor wære
2706    æghwær eorðan     þær wit earda leas
2707    mid wealandum     winnan sceoldon.
2708    Ic þæt ilce dreah     on þisse eðyltyrf
2709    siððan ic þina,     þeoden mæra,
2710    mundbyrde geceas     ne wæs me on mode cuð
2711    hwæðer on þyssum folce     frean ælmihtiges
2712    egesa wære     þa ic her ærest com.
2713    forþon ic þegnum     þinum dyrnde
2714    and sylfum þe     swiðost micle
2715    soðan spræce,     þæt me sarran
2716    bryde laste     beddreste gestah.”
2717    þa ongan abimæleh     abraham swiðan
2718    woruldgestreonum     and him his wif ageaf.
2719    Sealde him to bote     þæs þe he his bryd genam
2720    gangende feoh     and glæd seolfor
2721    and weorcþeos.     spræc þa wordum eac
2722    to abrahame     æðelinga helm:
2723    “ wuna mid usic     and þe wic geceos
2724    on þissum lande     þær þe leofost sie,
2725    eðelstowe     þe ic agan sceal.
2726    wes us fæle freond.     we ðe feoh syllað.”
2727    cwæð þa eft raðe     oðre worde
2728    to sarran     sinces brytta:
2729    “ ne þearf ðe on edwit     abraham settan,
2730    ðin freadrihten,     þæt þu flettpaðas,
2731    mæg ælfscieno,     mine træde
2732    ac him hygeteonan     hwitan seolfre
2733    deope bete.     ne ceara incit duguða
2734    of ðisse eðyltyrf     ellor secan
2735    winas uncuðe     ac wuniað her.”
2736    Abraham fremede     swa hine his aldor heht,
2737    onfeng freondscipe     be frean hæse
2738    lufum and lissum.     he wæs leof gode
2739    forðon he sibbe     gesælig dreah
2740    and his scippende     under sceade gefor,
2741    hleowfeðrum þeaht,     her þenden lifde.
2742    þa gien wæs yrre     god abimelehe
2743    for þære synne     þe he wið sarrai
2744    and wið abrahame     ær gefremede
2745    Þa he gedælde     him deore twa,
2746    wif and wæpned.     he þæs weorc gehleat,
2747    frecne wite.     ne meahton freo ne þeowe
2748    heora bregoweardas     bearnum agan
2749    monrim mægeð     ac him þæt metod forstod
2750    Oð þæt se halga     his hlaforde,
2751    abraham, ongan     arna biddan
2752    ecne drihten.     him engla helm
2753    getigðode,     tuddorsped onleac
2754    folccyninge     freora and þeowra,
2755    wera and wifa.     let weaxan eft
2756    heora rimgetel     rodora waldend,
2757    ead and æhta.     ælmihtig wearð
2758    milde on mode,     moncynnes weard,
2759    abimeleche     swa hine abraham bæd.
2760    Þa com feran     frea ælmihtig
2761    to sarrai     swa he self gecwæð.
2762    waldend usser,     hæfde wordbeot
2763    leofum gelæsted,     lifes aldor
2764    eaforan and idese.     abrahame woc
2765    bearn of bryde     þone brego engla
2766    ær ðy magotudre     modor wære
2767    eacen be eorle,     isaac nemde.
2768    hine abraham on     his agene hand
2769    beacen sette     swa him bebead metod,
2770    wuldortorht, ymb wucan,     þæs þe hine on woruld
2771    to moncynne     modor brohte.

                           XL

2772    Cniht weox and þag     swa him cynde wæron
2773    æðele from yldrum.     abraham hæfde
2774    wintra hundteontig     þa him wif sunu
2775    on þanc gebær.     he þæs ðrage bad
2776    siððan him ærest     þurh his agen word
2777    þone dægwillan     drihten bodode.
2778    þa seo wyrd gewearð     þæt þæt wif geseah
2779    for abrahame     ismael plegan
2780    ðær hie æt swæsendum     sæton bu tu,
2781    halig on hige     and heora hiwan eall
2782    druncon and drymdon     þa cwæð drihtlecu mæg,
2783    bryd to beorne:     “ forgif me, beaga weard,
2784    min swæs frea:     hat siððan
2785    agar ellor     and ismael
2786    lædan mid hie     ne beoð we leng somed
2787    willum minum     gif ic wealdan mot.
2788    næfre ismael     wið isace,
2789    wið min agen bearn     yrfe dæleð
2790    on laste þe     þonne þu of lice
2791    aldor asendest.”     þa wæs abrahame
2792    weorce on mode     þæt he on wræc drife
2793    his selfes sunu.     Þa com soð metod,
2794    freom on fultum.     wiste ferhð guman
2795    cearum on clommum.     cyning engla spræc
2796    to abrahame,     ece drihten:
2797    “ læt þe aslupan     sorge of breostum,
2798    modgewinnan     and mægeð hire,
2799    bryde þinre.     hat bu tu aweg
2800    agar feran     and ismael,
2801    cniht of cyððe.     ic his cynn gedo
2802    brad and bresne     bearna tudre,
2803    wæstmum spedig,     swa ic þe wordum gehet.”
2804    þa se wer hyrde     his waldende,
2805    draf of wicum     dreorigmod tu,
2806    idese of earde     and his agen bearn ......
2807    “ Sweotol is and gesene     þæt þe soð metod
2808    on gesiððe is,     swegles aldor,
2809    se ðe sigor seleð     snytrum mihtum
2810    and þin mod trymeð    
2811    godcundum gifum.     forðon ðe giena speow,
2812    þæs þu wið freond oððe feond     fremman ongunne
2813    wordum oððe dædum.     waldend scufeð,
2814    frea, forðwegas     folmum sinum
2815    willan þinne.     þæt is wide cuð
2816    burhsittendum.     ic þe bidde nu,
2817    wine ebrea,     wordum minum
2818    þæt þu tilmodig     treowa selle,
2819    wæra þina     þæt þu wille me
2820    wesan fæle freond     fremena to leane
2821    þara þe ic to duguðum ðe     gedon hæbbe
2822    siððan ðu feasceaft     feorran come
2823    on þas werþeode     wræccan laste.
2824    Gyld me mid hyldo     þæt ic þe hneaw ne wæs
2825    landes and lissa.     wes þissum leodum nu
2826    and mægburge     minre arfæst
2827    gif þe alwalda,     ure drihten,
2828    scirian wille,     se ðe gesceapu healdeð
2829    þæt þu randwigum     rumor mote
2830    on ðisse folcsceare     frætwa dælan,
2831    modigra gestreon,     mearce settan.”
2832    Ða abraham     abimelehe
2833    wære sealde     þæt he wolde swa.

                           XLI

2834    Siððan wæs se eadega     eafora þares
2835    in filistea     folce eardfæst,
2836    leod ebrea     lange þrage,
2837    feasceaft mid fremdum.     him frea engla
2838    wic getæhte,     þær weras hatað
2839    burhsittende     bersabea lond.
2840    Ðær se halga     heah steapreced,
2841    burh, timbrede     and bearo sette,
2842    weobedd worhte     and his waldende
2843    on þam glædstede     gild onsægde,
2844    lac geneahe     þam þe lif forgeaf
2845    gesæliglic     swegle under.
2846    Þa þæs rinces     se rica ongan,
2847    cyning, costigan,     cunnode georne
2848    hwilc þæs æðelinges     ellen wære.
2849    stiðum wordum     spræc him stefne to:
2850    “ gewit þu ofestlice,     abraham, feran,
2851    lastas lecgan     and þe læde mid
2852    þin agen bearn.     þu scealt isaac me
2853    onsecgan, sunu ðinne,     sylf to tibre
2854    siððan þu gestigest     steape dune,
2855    hrincg þæs hean landes     þe ic þe heonon getæce
2856    up þinum agnum fotum     þær þu scealt ad gegærwan
2857    bælfyr bearne þinum,     and blotan sylf
2858    sunu mid sweordes ecge     and þonne sweartan lige
2859    leofes lic forbærnan     and me lac bebeodan.”
2860    Ne forsæt he þy siðe     ac sona ongann
2861    fysan to fore.     him wæs frean engla,
2862    word, ondrysne     and his waldende leof.
2863    Þa se eadga     abraham sine
2864    nihtreste ofgeaf.     nalles nergendes
2865    hæse wiðhogode     ac hine se halga wer
2866    gyrde grægan sweorde,     cyðde þæt him gasta weardes
2867    egesa on breostum wunode.     ongan þa his esolas bætan
2868    gamolferhð goldes brytta.     heht hine geonge twegen
2869    men mid siðian.     mæg wæs his agen þridda
2870    and he feorða sylf.     þa he fus gewat
2871    from his agenum hofe     isaac lædan,
2872    bearn unweaxen,     swa him bebead metod.
2873    efste þa swiðe     and onette
2874    forð foldwege     swa him frea tæhte
2875    wegas ofer westen     oð þæt wuldortorht
2876    dæges þriddan up     ofer deop wæter
2877    ord aræmde.     þa se eadega wer
2878    geseah hlifigan     hea dune
2879    swa him sægde ær     swegles aldor.
2880    Ða abraham spræc     to his ombihtum:
2881    “ Rincas mine     restað incit her
2882    on þissum wicum.     wit eft cumað
2883    siððan wit ærende     uncer twega
2884    gastcyninge     agifen habbað.”
2885    Gewat him þa se æðeling     and his agen sunu
2886    to þæs gemearces     þe him metod tæhte
2887    wadan ofer wealdas.     wudu bær sunu,
2888    fæder fyr and sweord.     Ða þæs fricgean ongann
2889    wer wintrum geong     wordum abraham:
2890    “ Wit her fyr and sweord,     frea min, habbað.
2891    hwær is þæt tiber,     þæt þu torht gode
2892    to þam brynegielde     bringan þencest?”
2893    Abraham maðelode.     hæfde on an gehogod
2894    þæt he gedæde swa     hine drihten het:
2895    “ Him þæt soðcyning     sylfa findeð,
2896    moncynnes weard,     swa him gemet þinceð.”
2897    gestah þa stiðhydig     steape dune
2898    up mid his eaforan,     swa him se eca bebead
2899    þæt he on hrofe gestod     hean landes
2900    on þære stowe     þe him se stranga to,
2901    wærfæst metod,     wordum tæhte.
2902    Ongan þa ad hladan,     æled weccan,
2903    and gefeterode     fet and honda
2904    bearne sinum     and þa on bæl ahof
2905    isaac geongne     and þa ædre gegrap
2906    sweord be gehiltum.     wolde his sunu cwellan
2907    folmum sinum,     fyre sencan
2908    mæges dreore.     þa metodes ðegn
2909    ufan, engla sum,     abraham hlude
2910    stefne cygde.     he stille gebad
2911    ares spræce     and þam engle oncwæð.
2912    Him þa ofstum to     ufan of roderum
2913    wuldorgast godes     wordum mælde:
2914    “ Abraham leofa,     ne sleah þin agen bearn
2915    ac þu cwicne abregd     cniht of ade,
2916    eaforan þinne.     him an wuldres god,
2917    mago ebrea.     þu medum scealt
2918    þurh þæs halgan hand     heofoncyninges
2919    soðum sigorleanum     selfa onfon,
2920    ginfæstum gifum.     þe wile gasta weard
2921    lissum gyldan     þæt þe wæs leofre his
2922    sibb and hyldo     þonne þin sylfes bearn.”
2923    Ad stod onæled.     hæfde abrahame
2924    metod moncynnes,     mæge lothes,
2925    breost geblissad     þa he him his bearn forgeaf,
2926    isaac, cwicne.     Ða se eadega bewlat,
2927    rinc ofer exle     and him þær rom geseah
2928    unfeor þanon     ænne standan,
2929    broðor arones,     brembrum fæstne
2930    þone abraham genam     and hine on ad ahof
2931    ofestum miclum     for his agen bearn.
2932    Abrægd þa mid þy bille,     brynegield onhread,
2933    reccendne weg     rommes blode,
2934    onbleot þæt lac gode,     sægde leana þanc
2935    and ealra þara     þe he him sið and ær,
2936    gifena, drihten     forgifen hæfde.